De Bentley’s van Bond (deel 1/2)

James Bond en Aston Martin zijn onafscheidelijk met elkaar verbonden. In de laatste twee films van Daniel Craig zijn er wederom veel verschillende (speciale) varianten van het automerk te zien. Toch klopt dit beeld niet helemaal. De Fleming-puristen weten waarom; in de boeken rijdt 007 geen Aston, maar Bentley!

Veel elementen van zijn literaire creatie baseerde Fleming op zichzelf. Bond en hij droegen dezelfde Rolex Explorer, beiden verafschuwden thee en dronken louter koffie en beiden rookten veel te veel (als het kon Morland-sigaretten). Toch is het niet helemaal waar dat Bond een kopie was van Fleming. Er zat genoeg verschil tussen de twee mannen. De garages waren bijvoorbeeld erg verschillend. In die van Ian Fleming waren vooral buitenlandse auto’s te vinden. Zo was hij ooit ongeveer een jaar eigenaar van een AC Aceca-coupé, die in 1973 werd doorverkocht aan de Nederlandse verzamelaar Harry van Bakel. De auto werd in 2010 geveild voor £ 79.255.

De literaire Bond was overduidelijk meer verzot op de Britse Bentley’s dan zijn geestelijk vader. Ooit heeft Fleming wel een Bentley gekocht. Die was echter niet voor zichzelf, maar een cadeau voor een vriend. James Bond reed daarentegen meerdere Bentley’s, zowel in de Fleming-boeken als daarna.

Blower Bentley 4½ Litre

De auto die Bond in Casino Royale (1953) en Moonraker (1955) rijdt is wellicht de bekendste van allemaal, de Bentley Blower 4½ Litre. Deze oer-Bentley werd speciaal ontworpen voor Le Mans en is makkelijk te herkennen aan de supercharger die voor uit de auto steekt. De auto zou echter geen enkele race winnen. Bonds model was battleship grey en had een donkerblauw lederen interieur. Hij zou de auto volgens Casino Royale in 1933 vrijwel nieuw hebben gekocht en tijdens de oorlog veilig opgeslagen. Fleming maakte echter een fout tijdens het schrijven van Casino, want dit model werd vanaf november 1931 niet meer geproduceerd. In Moonraker verbeterde Fleming zichzelf door het model te omschrijven als een 1930 4½ Litre met een supercharger van Amherst Villiers.

Aangezien de bolide van Bond zelf is, en niet van Q Branch, zitten er geen gadgets in verstopt (behalve een pistool dat hij bewaart in het handschoenenkastje). De auto is een van de weinige hobby’s die Bond heeft, hij vindt het leuk om eraan te sleutelen. Dat is maar goed ook, want de auto raakt na de kidnapping van Vesper en de achtervolging die daarop volgt flink beschadigd. Hoewel het James lukt om de auto op te knappen, heeft de auto het in Moonraker zo zwaar te voorduren dat Bond hem niet meer kan redden. Niet gek als je bedenkt dat er maar 55 exemplaren van zijn gemaakt, de onderdelen raken een keer op.

Een opmerkelijk detail: In You Only Live Twice (1964) leren we dat Bond in 1941 zeventien jaar oud was. Hoe hij de auto in 1930/1933 op zo’n jonge leeftijd nieuw heeft kunnen kopen blijft een raadsel. Al probeert vervolgschrijver Charlie Higson hier antwoord op te geven in het boek Double or Die (2007).

In 2020 kondigde Bentley aan twaalf nieuwe modellen te bouwen van deze bijzondere auto. Dit werd gedaan door één van de originele Blowers in het bezit van Bentley zelf, helemaal uit elkaar te halen en alle onderdelen te categoriseren en er vervolgens 3D scans van te maken. Het voordeel was dat de auto helemaal nagekeken kon worden op slijtage. De onderdelen zijn daarna allemaal met hand en met de originele machines uit 1921 (na)gemaakt. 

Bentley Mark VI

Nadat Bonds eerste Bentley is gesneuveld, is het snel tijd voor een nieuwe. Nog voor het eind van Moonraker koopt James een nieuwe auto met winst uit het casino: een Bentley Mark VI. Bond verrast niet met de uitvoering, wederom is de kleur van de lak battleship grey en het interieur van donkerblauw leer, ook heeft de auto een open dak. Bond brengt onder Fleming niet veel tijd door in de auto. Hij maakt enkel een testronde en besluit de auto te kopen op de voorwaarde dat hij de volgende avond naar de pont in Calais kan worden gebracht. Daarna keert de auto in geen van de Fleming-verhalen meer terug.

The 1953 Mark VI had an open touring body. It was battleship grey like the old 4½ litre that had gone to its grave in a Maidstone garage, and the dark blue leather upholstery gave a luxurious hiss as he climbed awkwardly in beside the test driver.

Schrijver Anthony Horowitz laat de auto wel terugkomen in Trigger Mortis (2015), een verhaal dat zich afspeelt na Goldfinger (1959). Bond moet de auto een week lang afstaan aan Q Branch op bevel van M, zodat de kwartiermeesters een aantal accessoires kunnen aanbrengen. Zo zet Q Branch er een alarmknop in die de positie van de auto kan doorgeven, kan de auto op lege banden rijden, wordt er kogelvrij glas ingezet en komt er een geheim compartiment voor zijn wapen in het handschoenenkastje. Ook vermeldt het boek dat Bond nog steeds niet de Amherst Villiers supercharger gemonteerd had, zoals hij graag zou willen.

Uiteindelijk komen de aanpassingen van Q Branch goed van pas. Nadat 007 in Londen door SMERSH in een hinderlaag is gelokt, wordt hij ongewapend onder schot gehouden. De eerste kogel van SHERSH-agent Ivan Dimitrov wordt gestopt door het kogelvrijeglas, al gaat het glas aan diggelen. Toch geeft dit Bond net genoeg tijd om zijn eigen wapen uit het speciale compartiment te pakken en Dimitrov dood te schieten.

Bentley Mark II Continental

In Thunderball (1961) rijdt Bond in zijn derde Bentley, nadat hij een kapotte Mark II Continental kocht. De vorige eigenaar (een rijke idioot volgens Bond) had de auto afgeschreven toen hij tegen een telegraafpaal was aangereden. Bond kocht de resten voor £ 1.500, heeft het chassis recht laten zetten door Rolls Royce en de betere motor van, wat Fleming een “Mark IV” noemt, erin gezet. Daarna is hij naar Mulliner gegaan en heeft er voor £ 3.000 (de helft van zijn kapitaal) de bovenkant vanaf laten zagen en andere aanpassingen aan laten doen.

Bond had the most selfish car in England. It was a Mark II Continental Bentley that some rich idiot had married to a telegraph pole on the Great West Road.

Bond gaf Mulliner ook de opdracht om de originele carrosserie van de sportsedan te verwijderen en de achterkant van de auto om te vormen tot een vrij vierkante tweezits cabriolet; in die tijd was het gebruikelijk om bedrijven zoals Mulliner opdracht te geven om carrosserieën te ontwerpen en te bouwen. Net als zijn twee vorige Bentleys is de auto niet glanzend battleship grey gespoten. Ditmaal was het interieur niet donkerblauw, maar zwart Marokijn. Het maatwerk van Bond houdt daar echter niet op, ook is de auto uitgerust met twee-inch uitlaatpijpen en een grote achthoekige zilveren bout in plaats van het typische gevleugelde Bentley-logo.

Terug in dezelfde Bentley aan het begin van On Her Majesty’s Secret Service (1963), horen we van Bonds laatste aanpassing aan de auto: een Arnott-supercharger die wordt bestuurd door een magnetische koppeling. Rolls Royce vertelde Bond dat de krukaslagers de extra spanning niet aan zouden kunnen, maar toch heeft hij de mogelijkheid om een rode schakelaar op het dashboard om te zetten en de supercharger te activeren. Dit doet hij bijvoorbeeld terwijl hij racet met Teresa di Vicenzo, op weg naar Royale-les-Eaux.

In het echt heeft het model Mark II Continental nooit bestaan, maar Fleming schrijft in Majesty’s wel dat het om een R Type-chassis gaat met een grote zescilindermotor. Omdat deze auto net als in Thunderball door Bond de koosnaam the locomotive krijgt, gaat het waarschijnlijk om dezelfde auto. Mogelijk was Fleming geïnspireerd door zijn vriend Ivar Bryce, die in een van de eerdere R Type Continentals reed met een fastback carrosserie. Hoewel R Type wellicht klinkt als ‘Race Type’, was de auto bedoeld voor de normale markt. In totaal zijn er zo’n 207 auto’s geproduceerd, waarvan 165 met een rechts stuur. Het chassis van de R Type en de carrosserie werden gemaakt door verschillende carrosseriebouwers, waaronder Mulliner.

Een uitleg waarom Fleming mogelijk over de Mark II schreef, was omdat hij het had over het gelaste chassis dat alleen te vinden was in de latere modellen. Ook had Rolls Royce toentertijd een optie om de 4,5 litermotor te laten vervangen naar een 4,9 liter. Wat dan weer niet klopt is dat Fleming schrijft over een compressieratio van 9,5:1, terwijl de 4,9 liter Bentley in het echt maar een compressieratio van 7:1 had. Mogelijk heeft Bond dus toch nog een andere upgrade laten uitvoeren dan de Mark IV-motor die Fleming noemt in Thunderball of de zescilinder waarover hij schrijft in Majesty’s.

Toen Fleming onderzoek deed naar Bonds R Type, schreef Fleming aan Whitney Straight, voorzitter van Rolls Royce, dat hij 007 graag zou zien rijden in een op maat gemaakte Bentley Continental, met een carrosserie die lijkt op Flemings geliefde Ford Thunderbird. Straight antwoordde daarop dat Mulliner aan zoiets soortgelijks werkte voor een Portugese klant. Hoewel Mulliner al een ontwerp had dat vrij goed overeenkwam met de eisen, gunde Bentley de klus uiteindelijk aan de Franse carrosseriebouwer Henri Chapron. De kosten om het werk in Engeland te laten doen waren te hoog. Terwijl de voorkant het originele ontwerp behield, kwam de achterkant overeen met de auto die Fleming voor ogen had voor Bond: een lange vrij vierkante kofferbak.

Andere Bentley’s

Dit waren alle Bentley’s die Fleming voorschreef aan Bond, maar het zijn niet de enige Bentley’s waarin 007 rondreed. Hij rijdt het automerk ook in een aantal vervolgboeken van andere schrijvers en in twee James Bond-films. Wil je weten welke dat zijn? Dat lees je in deel 2.

Met dank aan David Leigh van The James Bond Dossier