Het literaire James Bond-horloge

Omega, Seiko, Casio en natuurlijk Rolex. Allemaal bekende merken die James Bond in de films om zijn pols draagt. In de boeken echter is zijn horloge vooral een praktisch gebruiksvoorwerp. Iets waar hij geen emotionele waarde aan hecht. Maar welk horloge draagt Bond nou precies in de boeken? Is het de iconische Rolex Submariner, de Explorer 1016 van Fleming zelf of draagt hij iets heel anders?

Het snelle antwoord

Een Rolex Oyster Perpetual. Wanneer Bond in On Her Majesty’s Secret Service (1963) ontdekt dat zijn dekmantel als Sir Hilary Bray is doorzien, besluit hij Piz Gloria te ontvluchten. Terwijl hij zich klaarmaakt voor zijn ontsnapping, overdenkt hij zijn beschikbare ‘wapens’. Fleming schrijft:

Hij had alleen zijn handen en voeten, zijn Gillette-scheermes en een polshorloge – een zware Rolex Oyster Perpetual met een rekbaar metalen bandje. Op de juiste manier gebruikt, vormde het een uiterst doelmatige boksbeugel.

On Her Majesty’s Secret Service, hoofdstuk 13: Something Called ‘Avalanche’

Terwijl 007 door de gangen van de kliniek sluipt, houdt hij zijn horloge in zijn rechterhand en slaat hij een bewaker bewusteloos. Het horloge breekt op de kaak van de man. Meer details geeft Fleming niet.

Honderd referenties

Ian Fleming maakt in zijn romans ongeveer honderd verwijzingen naar het horloge van James Bond. Je zou denken dat dat ons verder helpt, maar het tegendeel is waar. Ongeveer tweederde van die verwijzingen zijn puur functioneel en geven enkel de tijd weer.

Toch sijpelen er door de jaren heen meer details door. De eerste keer dat het merk Rolex genoemd wordt is in Live and Let Die (1954). Opvallend is dat Fleming, normaal erg precies over merken en voorkeuren van zijn hoofdpersoon, hier niet specificeert welk type Rolex Bond draagt.

Hij keek op het Rolex-horloge om zijn pols. Het was drie minuten over elf.

Live and Let Die, hoofdstuk 11: Valley of Shadows

Na Live and Let Die worden horloges in de boeken wel genoemd, maar meestal zonder merk. In Moonraker (1955) hoort Bond zijn horloge tikken. In From Russia, with Love (1957) draagt 007 een horloge in bed, ondanks dat hij naakt slaapt en in Dr. No (1958) is de wijzerplaat niet alleen lichtgevend, but blazingly so. Pas in Thunderball (1961) lezen we weer over een specifieke eigenschap van Bonds horloge. Het is waterdicht, zodat 007 onderzoek kan doen naar de Disco Volante.

Interessant is dat Felix Leiter het horloge “oud” noemt. Aangezien Thunderball in 1961 is gepubliceerd (en waarschijnlijk een jaar eerder is geschreven) is het hoogst onwaarschijnlijk dat Bond in dit boek een Explorer 1016 draagt. Het model, dat ook gedragen werd door Ian Fleming, komt immers pas in 1959 op de markt. Toch wordt de Explorer 1016 vaak, zij het onterecht, genoemd als het literaire Bond-horloge. Mede vanwege Flemings eigenaarschap, maar op basis van Leiters opmerking lijkt dat niet erg logisch.

Discussie onder fans

Op het forum AJB007 wordt uitgebreid gediscussieerd over welk horloge Bond het meest waarschijnlijk draagt. In die discussie wordt ook de Rolex 6200 genoemd. Een model uit het midden van de jaren 50 met een waterbestendigheid tot 200 meter. Interessant is dat dit horloge eigenschappen van zowel de Explorer als de Submariner combineert: het heeft het 3-6-9-wijzerplaats van de Explorer en de draaiende bezel van de Submariner. Op de wijzerplaat staat “Oyster Perpetual”, zoals ook door Fleming omschreven, maar geen expliciet type.

De hybride aard van de 6200 heeft sommige forumleden doen vermoeden dat Fleming dit model mogelijk voor ogen had. Net als bij de Explorer en Submariner blijft het echter gissen; harde bewijzen ontbreken. Wat wel zeker is: de 6200 zou met zijn 200 meter duikdiepte praktischer zijn geweest voor Bonds onderwatermissies dan de Explorer, die slechts tot 50 meter waterdicht was.

Toch moeten we misschien accepteren dat Fleming bewust vaag bleef. Zijn beschrijvingen lijken ruimte te laten voor interpretatie. Er is geen eenduidig antwoord op deze vraag. Al bemachtigd Bond wel nog een nieuw horloge aan het einde van On Her Majesty’s Secret Service.

Een nieuwe Rolex in On Her Majesty’s Secret Service

In On Her Majesty’s Secret Service wordt Rolex voor het laatst genoemd. Al heeft het wel een belangrijke rol in het verhaal. Bond besluit wanneer hij terug is in Londen zelfs een nieuwe Rolex te kopen, omdat zijn andere kapot is geslagen tegen de kaak van een bewaker in Blofelds hoofdkwartier.

Nog een Rolex? Waarschijnlijk wel. Ze waren wat zwaar, maar ze werkten wel. En je kon tenminste de tijd in het donker zien met die grote fosforiserende cijfers.

On Her Majesty’s Secret Service, hoofdstuk 20: M. En Pantoufles

Kort daarna, in hoofdstuk 23, wordt duidelijk dat Bond ook daadwerkelijk een nieuw horloge heeft bemachtigd. Kopen is hem echter niet gelukt. James heeft twee weken vrij en is onderweg naar Marseille. Hij kijkt uit het raam naar het Engelse Kanaal dat onder de buik van zijn vliegtuig verdwijnt.

Hij wierp een blik op de nieuwe Rolex om zijn pols – de winkels waren nog dicht en hij had hem moeten regelen bij Q‑Branch.

On Her Majesty’s Secret Service, hoofdstuk 23: Gauloises and Garlic

Een laatste kans in Playboy

Playboy is het eerste tijdschrift dat een James Bond-roman als feuilleton publiceert, wanneer Majesty’s verschijnt in het aprilnummer van 1963. In dezelfde maand komt ook de Britse eerste druk uit bij Jonathan Cape. Voor de illustraties vraagt Playboy aan Ian Fleming om een beschrijving van Bond te geven. Fleming stuurde toen de inmiddels bekende opsomming:

Lengte: 1,85 m. Postuur: slanke heupen, brede schouders. Ogen: staalblauw-grijs. Haar: zwart, met een komma over het voorhoofd. Gewicht: 80 kg. Leeftijd: midden 30. Kenmerken: vastberaden kin, vrij wrede mond, litteken op de rechterwang vanaf het jukbeen.

Kleding: donkerblauw tropisch wollen kostuum met twee knopen, zwarte riem, wit Sea Island katoenen overhemd met korte mouwen, zwarte casual schoenen met vierkante neus, dunne zwarte zijden gebreide stropdas, geen daspin, donkerblauwe sokken van katoen, geen pochet. Draagt een Rolex Oyster Perpetual polshorloge.

Ian Fleming omschrijft James Bond aan Playboy

Zelfs wanneer Playboy Fleming expliciet vraagt hoe Bond eruitziet, en hij ervoor kiest het horloge te benoemen, noemt hij wederom geen specifiek model. Hij bevestigt noch ontkent dat James Bond, net zoals Ian Fleming, een Explorer 1016 draagt.

Dit artikel is in juni 2025 bijgewerkt naar aanleiding van de discussie over het eerdere onderzoek van Dell Deaton, dat in de oorspronkelijke versie werd aangehaald. Het artikel is daarom aangepast.