Hoe is NTTD een jaar later?

Exact een jaar geleden ging No Time to Die in première. Dat betekende galapremières in 57 bioscopen, verspreid over heel de wereld. Jorrit en Hayco waren destijds bij de Nederlandse vertoning in Tuschinski, terwijl Joey en ik James Bond Nederland vertegenwoordigden in de Royal Albert Hall. Hoe kijken we met de kennis van nu terug op die periode en het eindproduct?

Filmopnames in een andere realiteit

Hoewel we de eerste verjaardag van de release vieren, is de de film zelf al ruim twee jaar oud. Door de coronapandemie ging er een streep door de oorspronkelijke premièredatum van 2 april 2020 (dat is zonder de twee eerste releasedata mee te tellen, toen de film werd uitgesteld om productieredenen). Sommige opnames stammen nog uit het voorjaar van 2019. Een vreemde gedachte voor een film die uitkwam in september 2021. De wereld waarin No Time to Die werd gefilmd was een andere realiteit dan waarin we nu leven: een wereld waarin de naweeën van corona nog voelbaar zijn.

Ik vraag mezelf af wat ik moet meenemen in mijn beoordeling als ik de film kijk. Zou een emotioneel zware film à la No Time to Die anders zijn ontvangen in het vrolijkere pre-coronaklimaat? Veel maatschappelijke onderwerpen voelen tegenwoordig zwaarder aan. Er is wellicht meer behoefte aan humor in de entertainmentindustrie. De huidige wereld is bits genoeg. Weinig mensen willen na twee jaar afzien, in de bioscoop geconfronteerd worden met verdriet. James Bond en de bioscoop, vroeger nota bene dé plek om even al je zorgen opzij te zetten en te genieten van twee uur humoristische actie. Sinds Daniel Craig is dat wel anders.

In 2019 was de explosieve finale wellicht minder polariserend dan het nu het geval is. Aan de andere kant: een goede film is een goede film, elke goede film zal het uiteindelijk winnen van de tijd. Kijk maar naar On Her Majesty’s Secret Service. Die film was in 1969 niet populair bij het publiek en wordt tegenwoordig gezien als een van de hoogtepunten uit de franchise. Toevallig ook een film waar No Time to Die veel van kopieert.

Mijn eerste reactie in de Royal Albert Hall

De film begint direct anders dan zijn voorgangers. Hoewel ik op YouTube van tevoren al had opgezocht hoe een Bond-film zou beginnen met de Universal-opening, had ik de opening zoals we hem zagen niet verwacht. Voor het eerst sinds Casino Royale (2006) werd er op een goede manier met de gun barrel gespeeld. Zowel de animatie van het Universal-logo naar de witte rondjes, als het design waar Craig doorheen loopt ziet er goed uit. Al realiseerde ik me toen nog niet wat het missen van het bloed zou betekenen.

De horroropening in Noorwegen en de liefdes- en actiescènes in Matera waren een erg goede start van de film. Hoewel de pre-title sequence lang duurt, vond ik deze onwijs sterk. Het nummer van Billie Eilish zal ik altijd blijven waarderen, maar vooral de animaties van Daniel Kleinman waren echt een vooruitgang ten opzichte van Spectre (2015). De film wist de snelheid en kwaliteit vast te houden, enkele hoogtepunten zijn de scènes in Jamaica, Cuba en de terugkomst van Bond in Londen. Toch ontstond er langzaamaan een klein minpuntje: de achtervolging in Noorwegen. Net als de scène met de DB10 in Spectre voelde het aan alsof dit gefilmd was op automatische piloot. Veel van de vijandelijke auto’s worden door Bond op dezelfde manier uitgeschakeld en we keken overduidelijk naar Schotland in plaats van Noorwegen. Ik mistte de adrenaline.

Dit werd echter al snel goedgemaakt door de mistige momenten in het bos die daarop volgden. Het is altijd gaaf als we James Bond zien improviseren om zijn vijanden uit te schakelen. Het roept bij mij het idee op dat we echt naar een getrainde geheim agent kijken, die enkel gebruik maakt van de middelen waar hij op dat moment over beschikt. En nadat Safin Madeleine en Mathilde meenam, voel je de wanhoop bij James. Zelfs Nomi stopte met haar plagerijtjes. Het waren dat soort subtiele momenten waardoor we het verlies van Bond voelden. Daarom was de kleine oppepper die ik voelde bij het thuiskomen van het codenummer 007 erg welkom. Samen met Nomi was James Bond, 007, klaar voor de finale.

De finale

Vanaf het einde van de film begon het echter wat rommelig aan te voelen, maar was tegelijkertijd een warm bad voor Bond-fans die van groteske finales houden. Het productieontwerp van Mark Tidesley was door de film heen al goed, maar bereikte hier een hoogtepunt. Samen met het camerawerk van Linus Sandgren zorgde het ervoor dat ik in de film was gezogen. Typische Bond-humor en -actie onderdrukten mijn vragen, die ondanks de lange speeltijd en de dialoog met Safin nog niet allemaal waren beantwoord. Uiteindelijk denk je dat 007 de wereld opnieuw heeft gered, maar wachten we nog op een laatste confrontatie met Safin.

Op het moment dat Bond geraakt wordt door het eerste schot, voelde ik direct waar het naartoe zou gaan. Dit schot voelde anders dan het schot waardoor James geraakt wordt in Skyfall (2012). Deze keer leken ze mijzelf ook te raken, zo kwetsbaar voelde Craig opeens aan. Er was geen pak of donkere stof om de kogelgaten te verbloemen. De bloedvlekken op het witte shirt werden groter en groter. De emotie op het gezicht van Craig nadat Safin de nanobots op Bonds gezicht had gekrast was duidelijk, James Bond ging het niet overleven. In mijn artikel van vorig jaar omschreef ik het zo:

De dood van Bond, waarvan ik van tevoren echt dacht dat die niet zou plaatsvinden, deed me schokken in mijn stoel. Zwetend en trillend keek ik naar het moment dat Safin Bond neerschiet. Armen voor mijn gezicht, kijkend over het randje. Tranen biggelden over mijn wangen toen de raketten insloegen op Bond. Mijn huisgenoot vertelde me naderhand dat hij zich zorgen over me maakte of het wel goed met me ging. De dood van James voelde als het verlies van mijn eigen fundament, het verlies van mijn beste vriend en alsof mijn hart uit mijn borstkas werd getrokken. Tóch vind ik het een goed en gedurfd einde. Het past bij Craig zijn Bond, maar ik zal niet ontkennen dat ik op dat moment dacht om de zaal uit te lopen. De aftiteling duurde eindeloos en even was ik radeloos.

Ondanks het emotionele einde was ik erg positief over de film, maar ik merkte ook dat het einde meer vragen opriep dan beantwoordde. Zijn deze vragen er een jaar later nog steeds?

Hoe is de film een jaar later?

Laat ik beginnen met zeggen dat de film lang duurt. Een speeltijd van 163 minuten is te lang om ’s avonds op de bank rustig een film te kijken. Ik merk dat ik echt tijd moet maken als ik No Time to Die wil zien. Wat vooral jammer is, is dat het de filmmakers niet lukt om in al die minuten het motief van Safin te verduidelijken. Dat komt eigenlijk omdat de vijand van de film halverwege verandert.

In de eerste helft neemt Bond het op tegen SPECTRE. Dat verhaal kennen we, daardoor is er weinig opbouw nodig. Alles voelt in dit eerste uur snel aan. De film is geestig en het camerawerk met belichting ziet er goed uit. Ana de Armas als Paloma en Bond zijn nog steeds een leuk duo dat elkaar goed aanvult. De hoogtepunten van vorig jaar staan ook nu nog als een huis. Het enige wat opvalt is de rol van Valdo Obruchev, de gestoorde wetenschapper. Hij voelt soms wel erg geforceerd aan. In zijn taak om het publiek te informeren wat er gebeurt is hij soms te aanwezig. Gelukkig is dat niet erg storend, doordat het tempo hoog is en de kwaliteit van de film erg goed.

Helaas begint de film na de dood van Blofeld onwennig aan te voelen. Pas vlak voor de finalescène leert Bond wie Safin eigenlijk is. Het enige wat de kijker weet, is dat hij een gestoorde psychopaat is, die jaren later nog altijd een obsessie heeft voor Madeleine. Maar wat hij van Madeleine wil blijft vaag. Wil hij haar enkel in zijn buurt hebben, omdat ze als zijn bezit voelt? Is hij verliefd op haar? Vind hij dat hij recht heeft om haar kind op te voeden, omdat hij haar gered heeft? En als Safin verliefd is op Madeleine, waarom zou hij haar dan willen verblinden met thee? Deze momenten voelen een jaar later nog steeds ongemakkelijk.

Ook het andere doel van Safin is niet helemaal duidelijk. Wil hij een onzichtbare god spelen of zijn nanobots verkopen aan de hoogste bieder? We weten dat er klanten zijn die het product per boot op komen halen, maar zo snel als dat ze aan komen varen, verdwijnen ze weer als het eiland wordt gebombardeerd. Er is een heel (ongemakkelijk en langdradig) dialoog tussen Bond en Safin, maar daarin worden we niets wijzer. Ook weet ik nog steeds niet wat nu bijvoorbeeld die lichtgevende staven in zijn basis zijn. Ik zou denken dat nanobots gebouwd zouden moeten worden door een machine en niet gekweekt worden zoals een virus. Het ziet er goed uit op beeld, maar de functie is me nog steeds onduidelijk.

Ja, het personage Safin wordt in de pre-title sequence en de scène in Londen opgebouwd, maar toch voelt het alsof hij pas vlak voor het einde er echt toe doet. Er is zo ver in de film simpelweg te weinig tijd om een volledig nieuwe vijand en zijn motieven te introduceren aan Bond (en het publiek).

Het doel heiligt de middelen (niet)

We weten uit interviews met Fukunaga dat de producenten bij hem aanklopten met het idee om Bond te doden. Hoe was echter nog de vraag. Het was wel duidelijk dat hier zo veel mogelijk redenen voor nodig waren. Hij was dodelijk gewond én levend een gevaar voor zijn nieuwe familie. Dat Bond zichzelf opoffert, vind ik bij zijn karakter passen. De man neemt keer op keer het risico om zichzelf op te geven voor anderen. Denk aan Vesper in Casino Royale en M in Skyfall. Ook de raketten van het marineschip passen bij zijn afscheid. Dat voelt beter dan een willekeurige kogel. Hoewel ik weet dat er massa’s mensen zijn die moeite hebben met dit einde, vind ik dat James Bond waardig sterft. Hij sterft met een glimlach, wetend dat het gevaar voor zijn familie is geweken.

Veel mensen hebben dus moeite met dit einde, maar het is niet zijn dood dat me dwars zit. Het is vooral de manier waarop dat wrang aanvoelt. We hebben in de voorgaande Bond-film geleerd dat het Ernst Stavro Blofeld is die achter al zijn pijn zit. Jarenlang is James getreiterd door Blofeld. Is het dan echt deze nobody, iemand wie Bond pas net een dag kent, die zijn einde betekent? En dat zonder dat we echt weten wat deze man wil? Als je de film kijkt voelt het alsof Bond gedood is door de filmmakers, niet door de gevolgen van Safin of zijn eigen fouten. Een strijd tegen de scenarioschrijvers gaat ook James Bond 007 niet winnen.

Conclusie

Is No Time to Die dan een slechte Bond-film? Nee, zeker niet. En zou ik de film in 2019 anders hebben ontvangen dan nu? Nee, ook niet. Er zit genoeg in waar ik van kan genieten. Tot de finalescène voelt bijna alles als Bond op zijn best. Toch kan ik de film niet kritiekloos kijken, vooral de lange speelduur in combinatie het rommelige einde doen deze verder bijna foutloze film pijn.

Wat vind jij van No Time to Die, ben je er het afgelopen jaar anders over na gaan denken? Ik hoor het natuurlijk graag! Aanstaande vrijdag komt er een artikel online met de reacties van JBN-lezers, klik op deze Facebook-link om mee te praten.