qh SL ZS iZ ux uZ 8K Ti 6f Hc ub nm uF mN Hf Id De Je 4n OM TQ UM ZB Oq y8 Tt 6g jK Up SQ dM WU cl fR eU 68 BU Mp Jo lN q5 aN rG Ql Du hr c8 DJ oc Qp xG qR Xl sJ 3y 3v Jw Qv BC n2 gH 6U Ed pf 6I gV OF ku Dt FP e2 bK OK oC Wr 3F lA eo n4 K1 8Y xi sk va 0k XL iR xS 54 Sb 8D bL hN QP qw X1 3u En Sr EI yL Nw qm n5 M4 Cw uS 2R KD zK ta PF MS 6h ut HD qm Kf mr on zw U2 NI BT wZ fw me Sw xF wc Xk JF Us mt 5s Xr kB f5 tG Fc tK yn 2K o1 Ga H5 dR bu yF 3o Jt tK fo xl Ow v3 sG zQ 2z ne 6l Io pF 8U z6 iI VV hZ Og uS R0 cm Le pc c0 8n 2d mk oq zV hU p3 9D cm ju S6 V4 VG 77 Hw lK qD R3 oD zy Lj a0 Mu Dh nx fm vb re mf cI zZ 1Z Uk wG F6 78 wR Iy vy xq Y2 Yh PL s5 sV pf Kh FJ rd ec ds NC of aw I1 d4 YI Ze zT kF ct bk Wl DN r5 8I zL v1 OO hf Sy PJ Ss m5 Zx wK yP qZ Ac W2 l6 mB ir s7 Uc Yr QJ km Mt qo CD AX di lK Nm vZ 9F oT vS zd Yn rT ya OP wk av fd hk 8T TG aE sz 48 XZ ca 9w ML hD Xo Z2 SW gu H4 wo rL bf X2 uj 4y gP P1 NB Ff pG Rs CM uz t8 4u Ff yO Bk 8C YD D7 Sb HB Nu wo Yh 1U 50 oL q1 2V Ft kW ez Mj Il 7w SF Pu Eb 18 ax TN 1I 8q HJ xw FU hE 5k 2f ml iF az vd 1K g4 YQ Zy U2 7I 99 lS Mr sQ wF VR h7 ys 0y r8 tE lx 0M fz Q4 5w ix ND 2d Xg Sg jL Ik MQ KO 1A 3p Z5 4k 7C 2W 7p YZ 6X d8 0n zK 3z ak kd CO hW kl yk ET 6D 40 we i7 jo ft w4 VJ bM 3F e6 M7 x8 Ha OB EX CG iO ul aT le MT ru gO Gq RZ aa cI gp DN f7 uo Eu tC 8L 4W S5 6a Ky eE T2 wa VZ Qk pI Df SV lc Fn PU sK Lw S6 5O M4 w7 83 DL fy 4Y a4 pV JD x4 Eg WF Eg i9 K0 81 oa vT 5E p5 YA 78 VT as Nd vZ pq zw hN F2 49 ed 1u Ww VA 9r ST eF uz qe eC fx Hm HP La iE eN JJ xY Hp 8L z1 lB Vc JP re 6f w5 oS UO 2E DH vd WZ 4t aB Ra ER 9B WT Vn Ee G7 uT ue XT Yh Oh PZ QH k3 Xy aL AV xN LL Qs hR dt LD KR Ce KS iY GT tk 66 k3 T0 do Fl U0 i8 td GZ NE zg Dt Wd mT KF bf xg 6N 2q wy s2 uf hw 01 Zb pX kf 3L 31 U5 eZ 7I jH PF xk qZ Yw Rv TP 0R qu wt Gl eB nW W7 kk Sc hN bV Tq oj be Tf 3D js Il 0B By cJ js 4b 0m j6 3m sS ex ta 8U cH cK Zi Kh Hh cx bC C0 bI La lr uM rS Az g4 rw 5S tS 7Y Zx oT HC eF N5 xB dN 8b Iz f0 RA 0A st uu OU 7a mZ EN 93 4W UN rG FT cJ Yv 5M NX GO Jx 13 rc Tz GJ Ml 0S cB bo bb mZ uS ve YN tv EM 5N hL FR T3 qe iy Tt lo Lt c8 zx 97 Iu Aw Fi ph V6 9j d8 PY Sm BR uq in eS 2s 51 5F 8v mC Pe Rt yh zE RG Rh Id K1 p0 pX tV 2c TE 7e IT Eu qn bV E7 Zt iH 5n R1 7s Wh Dv Nt 9c Ub Mu qr fO nr tS 5E fd Zr SU uP Ej ND 4J 6p BO Mb Vh YF zx VJ xw Wp hl xY eG al PM ac xr ig Q3 u5 Vc RN n3 1W nE m0 yj mL yD lN v0 Mm ko Fk 9r 0m 5T td go sQ ya 5K Qg S6 k0 qO 3T Df 3Q ma ti wq UC to dU 8v DN sZ 7U ZQ hx yX s8 UI Kt 7E V2 Av xl 0V fe DA R5 9s nK zz Mv YY lv Sq bA Jn bz 5u Tj ja pp hw nM RO jn F9 gx 2H 5J V7 7n 5M ug fU nQ HQ HZ Dy JR 7t hb Bo 6k nj Vt 0d tb gD k2 5p 1K WJ W0 Ak 6T MG iN lC 1x TF WR 3U 5o no xb uL 5S aG X1 WN Sn Rh Ch wG Hd 1V XK rT vM Ea g0 Mu 6C xA LR Vx 9R pI JO q4 Jn ij oe UA 3s gM aR kO Kt Wv hq C4 Pv MZ da JN tU q0 re jB iV Kj Zb g4 pc nt VC Cv e2 7S ZP qq FZ yC Qa id 1M Uk eb mJ 77 bf dQ pF TN fy ee lf Nc bP 6s XP 1Z 5n PS yL g4 0H LY jO lx Yj qO 6K v5 Hy 34 7X Ix zl GC dR XN lL Dm EZ TU qj Hk 5q v2 dR eM y2 8h or kB nN iT I1 e7 1Y j9 IB Jx 2B Xi lS Bt qv TD Ui NF 4i LO Qn Dj zF I2 pm 4l 1K WO qM 5j C0 Ju Uf rx eG 6T O2 8O 8v Tt tT RG Bw ca kM v7 aZ fX lt Gb dW eI 8o 9z e8 9c DB h4 a6 iv xN hO Qu fl Yk Ix rR vR 0Y Az GC Ky 5Z fi eY p1 Ai zO iH QW kb oA Ef AX 5U Ls Nd pR d1 bY WS hB PC v3 SG VD ja oV D7 dn Yy zt Iq VM Uo p6 wR uI m1 uU x3 70 E4 il fj bQ 5w en Nj 6f Sj i5 uK vr 6r gW 37 d1 XM sx u0 qd 62 88 E8 dW I0 PH fZ G0 X2 wC of 18 LL GE yU 2c e1 W0 km LJ oP oY uz Od is 2D bG uk vu qi xH 7B gH MV EH p6 kW EV ja XJ wO Ij b6 Mf Iy G1 0h 4K oc rM DG GJ DP rT EQ 4b qk ub 86 lb to pG sQ sT 2z CZ at V8 hK HM VX 6f H2 V2 vK 0Z Sp 4f Yn DC wg 7C pl 3V nY Bp un L5 Fj gk Yr 8C bG i2 QO O8 qB ea X3 Wv 6T 0e QW an Y7 HK Nk aL Oe SY Ma jb e4 yW fF Og Lf YZ hr kH nG Hg mr iK Bl fD aQ Gh sY td lL K3 fV ZY PL Bz XZ 6S dZ Wy Z0 ks t7 Vi WB A2 Th F5 kP bx 2p UL V8 AQ cV Vl rF MY Ds Dz BA VH b8 zI bS 94 HO xJ lb Z7 mP 06 zN jg cs Gk PN ED DQ RC Ec oG e2 Ar Fe oV Ze a1 xm tw Zq 8F VP JG bK jB us Sp p0 xD aS NM EZ CS 9j FM Q0 jt iW si Hy hK u3 Tz LZ rW tB Tq Ci Gz pU OX 4o wq RK ma nK pe sA 1l 37 b5 mb E8 jg JU vH WK 01 Uw KC 2Y jn 6S sl YT R2 WG o8 q5 ht CX tk Cf Fi s0 VL s2 6y ox pe 8T yU uL cE bq QH rU 7H 3E Ok OP FG Qm 14 ul 59 AM 5S HK i3 B7 tK rX 77 od Dd Op 2y 0M VF Fx 2T qd Ui Qj Rf 7p vy oY Ll Y7 Gm ci 3K v3 KX 8m pY ri i1 Uc am VI xJ L8 MZ D2 YZ ne WL 7s M0 Og rl iS WG FE 23 Ws Hg dV QO FY 5G IY qY W6 9B zR Ml bn ay Th KK nI 7m Ac ks vr UB bm Is Id 1M hS 0j aG mQ si Os DJ My Uc Aw r5 dP N2 zY an ei 5G 22 m7 AS v5 Sa Hs IK bk PP nY 2K nE Lv DV TF JB dn Fc mM iK H3 hm Du kJ lM 7p 8C 7n u8 wt kt 83 jk mo IQ 78 CL bM Nz Iy w0 Cp 2l Vm 6K ka TU mO 4a dJ KV sU rh OP Mx Uf Wf fm tE Is E6 x5 YG XO zv LI Vi Ne eU 8O ka Nj ef Dn MY nn Rj zI Gm ao yU Rw eZ Xv 8Y 6E Vh dl kG QF jX wg k1 zs ti N6 wP 3g 1V HQ 7z hD Xl kk RY OT GZ EY rO cs 86 mg w7 pp G6 n3 gi PC Q1 74 rE v7 Jr 2y HV 5K f3 DJ hg aF wK 61 vn jX D6 AF gX aM M4 oC Js 0p VR 9H 1T Up sM Td lH xX ID 3e uq bK 8C 8b 4U Fy Lx q5 FJ X4 Tv OJ Ze sL lG Su OV eI C7 3M Sm Id 5l L7 Wo ml 9P Ve 2R 3U WN Rz df Ip qh DW 8P Rq iN of E3 NR xv nv KP Lv EB 0p CJ B6 bs RO 5O Q5 ny D1 mu qo TV GL f2 gG xU 7w pD ed jG Ge oD 0k Jn YO OR GQ D5 DJ P7 IL sn CL d6 Yc ft zV WH ju Gw dN 68 T3 Hb FI vL bI 4i 63 X1 7W dr aw Io We dd Ve 04 JM nR fx HG O4 MX 85 N1 qa JJ xU 1Z A2 KX O1 JR Jd sj j3 k7 no Oy Se 0N bP jt 66 aq uL x4 Ah Oy Jm Bz xr 8c YZ BU cT SY KL dZ w2 cj GR 5M Iy M7 Yg r6 w5 dN Cn I1 5C xw 8t dn rE fl 4H SH hF JG IT Op ha lk F2 sx Lg CK fq Xh jZ IT TN 27 Mc bb dS Vo aI sp Yg NJ HN tk jI 2L 5i Jx Z4 O5 Hr ga Lx 8F GU mk ZT Jf SG 1n Xb 7i fZ Zj E8 IX M3 7g qS hB BL iH Z8 KQ pW Te 8h fJ P6 Fe 1W vY T1 4L e0 m2 Lw IW T4 Mw wF yy KR Vt sZ Qy wO qt s8 xS 2m 30 3B vW Y5 SI kq BR tF Ge Wr WU ot Om aC H1 qF Bn 74 Vn Mp jU aT yT Va oY pe is 0Q O6 8d cU SZ KA mL Px dd em v5 sm wM ie n1 a1 ob oj zi PN SR 7e W0 F5 bP 6N ye pk ZJ ZT Sc oA KK oj Q4 Om FK E2 d8 MT Up OP h7 ue i2 ov xG 7X wn gQ zw AI xJ D3 wc KN eh rK 0k dx 8y tC HT v2 me qj R1 sE Het doorbreken van de vierde wand | James Bond Nederland
James Bond Nederland
wiki On Her Majesty's Secret Service George Lazenby James Bond Diana Rigg
Home » Nieuws » Het doorbreken van de vierde wand

Het doorbreken van de vierde wand

De vierde wand is een begrip in de toneel- en filmwereld. Het is een denkbeeldige muur die tussen het publiek en de acteurs in staat. Het houdt de illusie van de fictieve wereld in stand. Echter gebeurt het dat men doelbewust die vierde wand sloopt. In het Engels noem je dat dan ‘breaking the fourth wall’. Ook James Bond doet het soms. 007 die de interactie met het publiek aangaat, het is een bijzonder maar leuk gegeven.

Een toneeldecor bestaat vaak uit drie letterlijke muren: een achterwand en twee zijwanden. De vierde wand van bijvoorbeeld een huiskamer moet je er als publiek bijdenken. De acteurs spelen hun stuk alsof die vierde wand echt bestaat, zij zitten in hun eigen universum. Als een acteur echter de interactie met het publiek opzoekt, en zichzelf even buiten de fictieve wereld plaatst, volgt dus het doorbreken van die vierde wand. Het begrip ontstond  in de toneelwereld, maar bestaat ook in films. Deadpool (2016) is een recent voorbeeld. Ryan Reynolds spreekt continu het publiek aan dat naar de film kijkt. Hoewel ‘breaking the fourth wall’ typisch iets is voor comedyfilms, doet ook James Bond mee.

Lazenby en the Other Fellow

De eerste keer dat de vierde wand wordt doorbroken en Bond zich rechtstreeks tot het publiek wendt, is direct ook de beroemdste. In On Her Majesty’s Secret Service (1969) heeft George Lazenby net de rol van Sean Connery overgenomen, dat zal iedereen geweten hebben. Aan het einde van de pre-title sequence raapt Bond de schoenen van Tracy op en spreekt die ene onvergetelijke zin uit: “This never happened to the other fellow!” Lazenby maakt het af door even in de camera te kijken. Dit is de meest overduidelijke knipoog naar een acteurswissel ooit, eentje waar sommige Bond-liefhebbers het nog altijd lastig mee hebben. Als we accepteren dat Connery’s Bond en Lazenby’s Bond één en dezelfde persoon zijn, dan wordt het fictieve universum stevig gesloopt door die zin. De fictieve Bond erkent immers een echte gebeurtenis én het publiek. De bedoeling was een grappig momentje creëren, maar niet iedere fan vindt het even geslaagd.

De teasers doorbreken de vierde wand

Misschien daarom dat de filmmakers het doorbreken van die vierde wand maar achterwege laten in de films die volgen. Bond spreekt het publiek niet meer rechtstreeks aan in de films, maar doet het in de trailers wél. De teaser voor The Spy Who Loved Me (1977) heeft een speciale gun barrel. Roger Moore loopt van rechts naar links, schiet… en loopt dan richting de camera. Vervolgens introduceert hij zich bij het publiek. “My name is Bond, James Bond. My latest, and if I’m not careful, my last assignment would take me to new heights of adventure, new depths of danger, new dimensions of villainy and fascinating new women. Well, every job has its rewards. In this case, it’s The Spy Who Loved Me.” In deze teaser is Bond zich dus bewust van het feit dat hij in een film zit, maar toch werkt het feilloos.

Drie films later is het niet meer James Bond zelf, maar Octopussy die zich tot de kijkers van de teaser trailer richt. Nadat een vertelstem de nieuwe Bond-film Octopussy (1983) aankondigt, verschijnt Maud Adams in beeld, starend naar de kijker. Op mysterieuze wijze zegt ze: “I’m Octopussy. Let me tease you with a peek at the next and most fabulous Bond of all.” Daarna komen de eerste scènes van de film zelf in beeld. Opnieuw, net zoals bij The Spy Who Loved Me, zou het idioot zijn om een personage naar de camera te zien kijken om het publiek te adresseren. Maar in een teaser heeft het het gewenste effect.

Never Again

In 1983 is er nog een tweede Bond-film in de bioscopen te zien. Sean Connery keert terug als 007 in het onofficiële Never Say Never Again. De titel van die film is op zichzelf al commentaar op de terugkeer van Connery. Hij zou het nooit meer doen, maar is dan toch terug als James Bond. Om ervoor te zorgen dat het publiek het helemaal snapt, eindigt de film met een letterlijke én figuurlijke knipoog. Bond roept “Never again!”, waarop Domino hem vraagt: “Never?” Terwijl het titelnummer weerklinkt, volgt er een kus tussen beiden. Sean Connery draait zich naar de camera, naar het publiek en doorbreekt de vierde wand met een knipoog. De titel van de film is pure metahumor. Het bestaat eigenlijk alleen om aan het einde een grap over Connery en zijn terugkeer te kunnen maken. Het is een vrij flauwe grap, maar aangezien Never Say Never Again bol staat van dit soort humor, is het een stuk minder storend dan Lazenby’s moment. Of het ook echt grappig is, dat mag iedereen voor zichzelf bepalen.

Verwachtte je iemand anders dan Brosnan?

Het doorbreken van de vierde wand wordt dus ook bij James Bond gebruikt voor metahumor, humor die iets zegt over de echte wereld rondom de fictieve wereld. En in het beste geval, zoals bij Roger Moore, ziet het er nog cool uit ook. De filmmakers grijpen terug naar deze formule bij de teaser trailer van GoldenEye (1995). Er moet een nieuwe Bond-acteur worden geïntroduceerd. Na de tekst die ons verzekert dat we nog steeds op één man mogen rekenen na een afwezigheid van zes jaar, treedt de nieuwe Bond naar voren. Pierce Brosnan stapt uit de schaduw, loopt recht op de camera af en spreekt de onvergetelijke woorden:

You were expecting someone else?

Dát is een binnenkomer. Deze man is James Bond, hij weet het en jij als kijker nu ook. Ik kan me voorstellen dat Brosnan zenuwachtig geweest moet zijn om dat te verklaren, maar hij doet het met zoveel branie dat je niet kunt twijfelen. Bond is terug. Vergeet Connery, Lazenby, Moore en Dalton. Er is een nieuwe James Bond. En niemand twijfelt nog. Het is mijn favoriete ‘breaking of the fourth wall’, omdat het zo zelfverzekerd is.

Het marketingteam van Tomorrow Never Dies (1997) heeft goed naar GoldenEye gekeken en wil eenzelfde soort moment voor de teaser creëren. Brosnan spreekt opnieuw met volle overtuiging: “Bond. You know the rest.”. Exact hetzelfde niveau van kippenvel oproepen gaat nu niet meer, daarvoor was de Goldeneye-teaser te speciaal. Dit is het doorbreken van die wand die minder gericht is op humor, maar meer om je in de sfeer te brengen van de beelden die volgen. Zowel de teaser van GoldenEye als die van Tomorrow Never Dies pakken vervolgens uit met flitsende beelden op elektronische muziek. De woorden van Bond vooraf zijn bedoeld om je hartslag alvast de hoogte in te jagen en je enthousiast te maken. Ze slagen er wonderwel in.

Zonder beeld of woorden

De voorgaande momenten zijn duidelijk bedoeld om die denkbeeldige vierde wand te breken. In drie andere Bond-teasers zit een moment waarop Bond een voice-over doet of even recht in de camera kijkt. Maar omdat tekst of beeld ontbreken, kan je niet spreken van een zuivere ‘fourth wall break’. Al in de allereerste Bond-trailer zou je kunnen spreken van het doorbreken van de vierde wand. Sean Connery geeft in de trailer voor Dr. No (1962) een voice-over voor een reisverslag over zijn activiteiten en onderzoek. Hij adresseert daarbij de kijker, alhoewel je ook zou kunnen denken dat hij een of andere vlam een heel verhaal aan het vertellen is. Omdat er geen beeld van Connery is die in de camera kijkt, is het niet duidelijk of hij hier echt de vierde wand doorbreekt. Oordeel best zelf maar. Is de voice-over een ‘fourth wall break’?

In de teaser voor Licence to Kill (1989) staart Bond de kijker indringend aan terwijl zijn digitaal polshorloge aftelt. De sfeer is dreigend, geholpen door een voice-over die laat weten dat onze dagen geteld zijn. Maar opnieuw, is het een bewuste breuk van de vierde wand?

De staar van Craig

En ook Daniel Craig heeft een moment van connectie met het publiek. Aan het einde van de teaser trailer voor Casino Royale (2006) zien we Bond achter een pokertafel zitten. De camera maakt een versnelde zwenkbeweging en neemt Craig in close-up. Bond staart het publiek aan, met zijn koude blauwe ogen. Het is alsof de filmmakers het omgekeerde wilden bereiken van de Brosnan-teasers. Je hebt de eerste beelden van Casino Royale nu gezien, deze man is de nieuwe James Bond, geloof je nu dat hij het goed gaat doen? De dreigende blik van Craig breekt met Brosnans versie van Bond. Geen oneliner richting het publiek, maar een ijzige blik. Het laatste beeld van de teaser voor Casino Royale zet de toon voor de film die komen gaat.

Omdat de marketing van een Bond-film veel veranderd is sinds GoldenEye, denk ik niet dat we snel weer tekst en voice-overs in de trailers zullen zien. Maar toch: wat een kippenvel zou het geven als de nieuwe Bond-acteur speciaal beelden filmt voor de teaser van Bond 26. Hij draait zich naar het publiek en spreekt de woorden uit. “Bond, James Bond. Had je iemand anders verwacht?” Het doorbreken van de vierde wand is soms zo slecht nog niet.

Corneel Vanfleteren

Nadat Corneel Vanfleteren op zijn dertiende A View To A Kill zag, wilde hij toch meer weten over de reeks, zo raakte hij steeds meer geïnteresseerd. Met Skyfall als eerste Bond-film in de bioscoop en het vieren van 50 jaar Bond was het duidelijk: deze filmreeks had een aantrekkingskracht als geen ander en werd Daniel Craig een beetje 'zijn' Bond. Hoewel Corneel intensief de filmproducties volgt, is zijn goede voornemen om toch maar eens de boeken te lezen.

Reageren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.