Bond en de bescheiden band met België

James Bond heeft een behoorlijk grote band met Nederland. De Magere Brug in Amsterdam, Jeroen Krabbé en Famke Janssen zijn bekende connecties. Als Bond-minnende Belg heb ik altijd het gevoel dat ons land wat achterop hinkt: wij zijn het kleine broertje van het grotere Nederland. Toch zijn er wel connecties te vinden tussen Bond en België. Op deze Belgische nationale feestdag neem ik jullie graag mee voor een overzicht.

Belgische cast

België kan niet uitpakken met grote rollen in Bond-films. Onze sterren zijn nooit echt doorgebroken in Hollywood. Toch vinden we twee Belgen in kleinere rollen in de films. Brusselaar Patrick Bauchau speelt Scarpine in A View To A Kill (1985). Hij is het hoofd van Max Zorins beveiliging, en heeft zijn naam niet gestolen. Over zijn linkerwang is een litteken zichtbaar. In de rol van beveiliger probeert Scarpine Bond op afstand te houden. Als Bond de vermoorde Tibbett ontdekt op de achterbank van de Rolls-Royce, slaat Scarpine Bond neer en dumpt hem op de achterbank. Bond ontsnapt, en dat is slecht nieuws voor Scarpine. In de finale van de film wordt hij neergeslagen door Stacey Sutton, en kan enkel toekijken hoe de onhandige Dr. Mortner met een paar staven dynamiet de zeppelin waar ze beiden inzitten, opblaast. Naast A View To A Kill heeft Bauchau rollen gehad in tv-reeksen als The Pretender, 24 & CSI: NY en films als Clear and Present Danger (1994).

De andere Belgische acteur in de Bond-films is Marc Zinga, die we kennen als Moreau. Hij is een woordvoerder van de SPECTRE-vergadering in de gelijknamige film uit 2015. In die vergadering neemt Moreau het woord om te vragen of iemand zich geroepen voelt om de taken van Marco Sciarra over te nemen. Het is een kleine rol in de film, waar Zinga met kalme stem gestalte geeft aan de woordvoerder. De eigenlijke voorzitter van de vergadering, Oberhauser, fluistert Moreau in wat hij moet zeggen. Nadat Moreau gevraagd heeft of iemand het op wil nemen tegen Guerra en Hinx ten tonele verschijnt, verdwijnt hij uit de film. Zijn lot is niet bekend en hij duikt ook niet meer op tijdens Blofelds verjaardag in No Time To Die (2021). In die film gaan alle SPECTRE-agenten dood, dus kunnen we aannemen dat ook Moreau sterft. Acteur Marc Zinga werd geboren in Congo en verhuisde op zijn vijfde naar België. Spectre is Zinga’s enige grote Hollywood-film, hij speelt vooral in Franstalige producties.

De Waalse actrice Béatrice Libert heeft een klein rolletje in Moonraker (1979), ze speelt één van de perfecte mensen die van Hugo Drax mee mogen in de ruimte om de Aarde opnieuw te bevolken. Ze wordt in de aftiteling Drax’s Girl – Mademoiselle Deradier genoemd. Ook de Antwerpse Bettine Le Beau was te zien in een Bond-film, ze speelde de secretaresse van Professor Dent in Dr. No (1962). Ze kreeg geen credit voor die rol.

Net niet Jan Decleir

Je merkt het, de rollen voor Belgische acteurs zijn niet de grote slechteriken waar de Nederlanders mee kunnen uitpakken. Maar het had niet veel gescheeld of België had ook zijn grote Bond-schurk gehad. Tijdens de productie duikt het gerucht op dat acteur Jan Decleir gecast is in The World Is Not Enough (1999). Hij zou opgemerkt zijn door zijn rol in de film Karakter (1997),  die het jaar erop een Oscar wint als Beste Niet-Engelstalige Film. Decleir speelt de deurwaarder Dreverhaven, die protagonist Katadreuffe (Fedja van Huêt) het vuur aan de schenen legt. De perfecte slechterik voor Bond, vindt de Belgische pers. Als het filmen van start gaat, blijkt dat Decleir zich niet onder de cast bevindt. Hij moest verstek laten gaan omdat de opnames van The World Is Not Enough samen vallen met de repetities van de Duitse versie van Ten Oorlog, waar Decleir zich al voor had geëngageerd.

Het is onduidelijk welke rol Decleir had gespeeld mocht hij gecast zijn in The World Is Not Enough. Het is makkelijk om nu te beweren dat Decleir bijna Renard had gespeeld. Maar aangezien er een behoorlijk leeftijdsverschil is tussen Robert Carlyle en Jan Decleir, lijkt mij de rol van Renard te hoog gegrepen voor Decleir. Het flirten met Elektra was anders wel erg vreemd geworden. Mij lijkt het logischer dat Decleir de rol van Dr. Mikhail Arkov was aangeboden. De gelijkenissen tussen Decleir en Jeff Nuttall, die uiteindelijk werd gecast, zijn treffend. Misschien dat de rol van Arkov eerst groter was. Of misschien denken we in België verkeerdelijk dat Jan Decleir een hoofdrol te pakken had, terwijl ook hij een bijrol had gekregen. Decleir is een van de grootste acteurs in België, maar dat wil niets zeggen in Hollywood.

België in de films

Nederland kan uitpakken met het feit dat James Bond al eens een bezoekje bracht aan Amsterdam. Bond zette echter nog geen voet op Belgische bodem in de films. En toch wordt België even benoemd in een Bond-film. In For Your Eyes Only (1981) krijgt Bond info over Emile Leopold Locque. Hij blijkt een Belg te zijn met contacten in de Brusselse onderwereld. Uit Q’s Identigraph komt zijn achtergrond gerold. Locque is veroordeeld tot levenslang na een aantal brutale moorden en zat in de gevangenis van Namen. Hij wist te ontsnappen door zijn psychiater te wurgen en ging vervolgens aan de slag bij drugssyndicaten in Frankrijk en Hong Kong. Daar werd hij opgemerkt door Kristatos, en treedt zo als handlanger van Kristatos op in de film. De scène waar Bond Locque met auto en al van een klif duwt, blijft geniaal. Ook voor deze fictieve Belg loopt het dus verkeerd af. In de film is het de Britse acteur Michael Gothard die Locque vertolkt. Uit België lijkt enkel geboefte te komen.

En het gaat van kwaad naar erger. Want wat ziet de aandachtige kijker als SPECTRE-agent nummer twee Emilio Largo aankomt in Parijs in Thunderball (1965)? Zijn Ford Thunderbird heeft een Belgische nummerplaat! Aan de tekens is het moeilijk te herkennen: CZ 421 is heel anders dan hoe de huidige nummerplaten in België zijn opgebouwd, maar de rode tekens op witte achtergrond zijn duidelijk zichtbaar. Het is onduidelijk hoe de auto aan een Belgische nummerplaat komt. De plaat zelf stond geregistreerd tot 1994. Het is mogelijk dat de Thunderbird van een Belgische eigenaar kwam die de auto te leen gaf aan de productie. In de jaren 60 lijkt het me aannemelijk dat de productie snel op zoek ging naar een imposante wagen die men op korte termijn in Parijs kon krijgen.

Boeken en bijzonderheden

België komt voor in het boek Nobody Lives for Ever (1986) van auteur John Gardner. Bond rijdt met zijn Bentley door de straten van Oostende als hij geniet van een korte vakantie. Vanuit de badplaats vertrekt hij per boot naar Rome, waar het avontuur zich verder zet. Bond gebruikt de stad slechts als doorreislocatie en ergens geef ik hem gelijk. Als je wil rondrijden in prachtige landschappen (al dan niet in een Bentley), dan is de Belgische kust af te raden.

Ook in High Time To Kill (1999) van Raymond Benson bezoekt James Bond België. Het verhaal speelt zich gedeeltelijk in onze hoofdstad af. Bond wordt in zijn auto achtervolgd op de Brusselse ring. In werkelijkheid sta je daar vaak in de file. Het hotel in Brussel waar Bond verblijft, is het beroemde Hotel Metropole, dat nu helaas gesloten is.

Een bijzonderheid aan België zijn natuurlijk de verschillende landstalen. Officieel hebben we er drie, maar Nederlands en Frans zijn de twee grootste. Doordat dvd’s en blu-rays hetzelfde zijn in België en Nederland, krijgen ook de Nederlanders hun Bond-media met Franse titels op de cover. Vandaar dat ook Nederlanders geconfronteerd worden met titels als Dangereusement Vôtre of Tuer N’est Pas Jouer.

Nóg leuker zijn echter de Belgische filmposters uit de jaren 60. Terwijl in Nederland Engelstalige filmtitels onvertaald bleven, werden in België alle titels standaard vertaald naar het Frans en het Nederlands. Zo krijg je pareltjes als Hartelijke Kussen Uit Rusland of Operatie Donder. De titels werden overgenomen uit het Frans en vervolgens letterlijk naar het Nederlands vertaald. Op de filmposters kreeg je een bizar geheel van titels, zoals vooral goed te zien valt op onderstaande poster voor On Her Majesty’s Secret Service (1969). Engels, Frans én Nederlands op één poster. Als je nu nog niet weet hoe die film heet…

Bond in Brussel?

Concluderend kunnen we dus zeggen dat België het moet doen met een handvol connecties. Er is ook absoluut geen sprake van een Bond-cultuur zoals die bestaat in Nederland. Wij krijgen geen speciale premières met Bond-acteurs. Toch lanceerde het Brussels Willemsfonds een opmerkelijke campagne. Ze willen de volgende Bond-film naar Brussel halen. Met de hashtag #BringBondToBrussels hopen ze de Bond-producenten warm te maken voor een bezoek aan onze hoofdstad. Imane Belguenani van het screen.brussels-fonds pikt er in het filmpje de Sint-Hubertusgalerij uit. Stiekem zou ik er ook wel wat voor voelen als Bond een slechterik bevocht op de bollen van het Atomium. Na de Eiffeltoren en de Golden Gate Bridge wordt het tijd voor een volgend monument.

En eigenlijk heeft België al bewezen dat het een schitterende Bond-locatie kan afleveren. Een hoogtepunt in de promotie van Skyfall (2012) was een stunt van Coca-Cola. In het station van Antwerpen konden nietsvermoedende reizigers tickets winnen voor de film, als ze eerst een stevig hindernissenparcours te lijf gingen, compleet met dame-met-hondjes die in de weg staat. Het zijn heerlijke beelden.

Als Belg kan ik alleen maar hopen dat zulke campagnes hun vruchten afwerpen en dat James Bond binnenkort eens België onveilig komt maken. Onze wegen mogen dan slechter zijn dan de Nederlandse, het bier blijft beter.