Corneel VanfleterenHoe stuur je James Bond met pensioen? Dat was de vraag die de filmmakers moesten beantwoorden voor No Time To Die. Bond leeft afgezonderd, weg van MI6, op Jamaica. Maar hoe vergaat het hem daar? De plannen waren eerst heel anders, zo vertelt regisseur Cary Joji Fukunaga.
Eerst even terug naar 2019. Eind april kopt het Britse blad Page Six dat Grace Jones een cameo heeft in No Time To Die. Het verhaal wordt afgedaan als onzin. Jones is Jamaicaanse, dus ergens is het logisch. Maar waarom zou je haar een cameo geven? In A View To A Kill (1985) sterft haar personage May Day. We zitten inmiddels in een andere tijdlijn, en het is allemaal wat vergezocht. In juni verklaart The Sun dan weer dat Jones kwaad is weggestormd omdat haar rol te klein zou zijn. Zou het verhaal dan toch berusten op waarheid? In december krijgt Yahoo Cary Fukunaga te pakken, die bevestigt dat hij een rol op het oog had voor Grace Jones. Nu No Time To Die uit is, keert Cary in The James Bond Archives terug op die uitspraak. De cameo was onderdeel van een andere visie op Bonds pensioen.
Oorspronkelijk was er een tuinier en scènes in een boksclub en een barbier, maar dat voelde onnatuurlijk. Ik sprak zelfs met Grace Jones om haar personage May Day te hernemen als een topcrimineel, maar ik besliste dat Bond geen vrienden heeft. Hij is kwaad en hij weet niet naar waar hij zijn woede moet richten. Hij kan niet goed omgaan met een normaal leven, dat staat centraal in zijn personage en in het verhaal.
Getormenteerde ziel
Er blijft toch wel wat onbeantwoord over die cameo van Grace Jones. Moeten we dit nu lezen als May Day die vrienden was met Bond? Had Bond haar uitgeschakeld? Waren ze elkaar überhaupt tegengekomen? Of was het hele plan nog niet zo ver ontwikkeld? En dat staat dan nog los van de onvermijdelijke uitleg die wij als Bond-fans hadden moeten geven aan niet-fans. Over continuïteit, tijdlijnen en reboots. Achteraf gezien ben ik blij dat Fukunaga besloten heeft om het anders aan te pakken, om Daniel Craigs Bond als een eenzaat neer te zetten. Een getormenteerde ziel. En om een nieuwe versie van May Day erbuiten te laten.
Hoewel de scènes in Jamaica vol kleur zitten, en we tijd doorbrengen in een swingende club, is de kwaadheid van Bond voelbaar. Nadat hij besloten heeft dat hij Madeleine niet meer vertrouwt, kan hij nog altijd niet loslaten. De lade met krantenknipsels over Blofeld is daar het bewijs van. Hij wil het nog altijd weten: wie deed wat en waarom. Jamaica klinkt voor mij als een paradijselijke vakantie. Maar dat is het niet voor Bond. Hij probeert het wel, trekt zich terug, maar ontspannen lukt hem niet.
Niet de eerste keer
En natuurlijk zegt Bond ja, als Felix Leiter voor z’n neus staat. Eerst speelt hij het spelletje mee. Hij is gestopt, ze moeten hem niet meer bellen. MI6, CIA, het zal wel. Maar Craigs Bond houdt zichzelf voor de gek. Hij kan Blofeld niet loslaten. Net zoals hij Vesper niet kan loslaten, niet definitief met de halsketting aan het einde van Quantum Of Solace (2008), niet als hij de videotape tegenkomt in Spectre (2015), niet aan het begin van No Time To Die. In Skyfall (2012) hangt hij in Turkije aan de toog, maar ook daar kan hij niet wegblijven van MI6, men heeft hem nodig. Bond kan niet zomaar met pensioen, niet sinds zijn eerste poging in Casino Royale (2006).
En daar slaat Cary Fukunaga de nagel op de kop: het is wie Bond is, de geheim agent die een normaal leven wil, maar er nooit in slaagt. Vastgelopen in zijn eigen hoofd. Film na film na film opnieuw kan hij met pensioen, maar doet het niet. Daar dan een vrolijkere Bond, Grace Jones en een tuinier tegenover zetten, was niet consistent geweest. Het leven is geen pretje voor deze Bond, en No Time To Die lijkt ook die kant op te gaan. Bond vecht een eenzame strijd uit, een tweestrijd. Rust proberen vinden in een oase van groen in een mooi huis bij de baai, of achterhalen hoe de vork in de steel zit en zijn innerlijke strijd met Blofeld beslechten.
Fleming en Bond op Jamaica
Die tweestrijd, het ‘willen loslaten, maar niet kunnen’, vinden we ook in het leven van Ian Fleming. Fleming trok zich terug op Jamaica, om in alle rust te kunnen schrijven, weg van Engeland. Maar ook hij vond niet de rust waar hij naar zocht. Zichzelf verliezend in drank en sigaretten, op het einde van zijn leven, verveeld. Geïrriteerd. Kwaad. Moe. “Hij gaf de impressie dat hij niet uit bed kon zonder een fles wodka”, zei de jonge Jamaicaan Winston Stona over Fleming. Hij had Fleming net toast met kaviaar naar binnen zien werken met behulp van een slok wodka. “Ik denk dat hij zichzelf heeft verdronken.”
Fleming zelf schreef aan het einde van zijn leven het volgende in een notitieboekje: “Ik stond altijd met één voet nog in de wieg, ik wilde er niet uit. Met mijn andere was ik gehaast om in mijn graf te komen. Dat heeft tot een oncomfortabel bestaan geleid.” Dat alles vinden we ook terug in Craigs Bond, daar op pensioen op Jamaica. Maar hoewel het leven van Ian Fleming met een zekere rusteloosheid eindigde, is dat bij Craigs Bond niet het geval. Bonds leven eindigt met berusting, zich gelukkig prijzend met zijn vriendin en kind. En toch delen Ian Fleming en James Bond dezelfde filosofie.
I shall not waste my days in trying to prolong them. I shall use my time.
Gosse Drent
Jorrit van der Valk
helemaal mee eens Corneel, af en toe als ik wat losse verhalen van Bond schrijf moet ik het soms ook doen met een Martini en/of in Italie want daar krijg ik veel fantasie en dan alzo kom ik in Nederland terug (koud en nat) en dan tja dan moet ik het nog allemaal uittypen,
dus rust hebben in Italië nee, dat gaat lastig!