Bond in Amsterdam? Hoe Spectre bijna begon aan de grachten

Waar James Bond bepaalde locaties als Istanboel, Jamaica of de Alpen geregeld bezoekt, is onze hoofdstad slechts een paar minuten te zien in Diamonds Are Forever (1971). Een scène die ook nog grotendeels op Pinewood Studios is opgenomen. Toch is Amsterdam nog niet vergeten door de filmmakers. Sterker nog: in een vroege versie van Spectre (2015) keert Bond bijna terug naar de grachtenstad. Waarom komt het er uiteindelijk niet van? Gosse zocht het voor je uit.

Na de meer dan succesvolle release van Skyfall (2012) rijst al snel de vraag hoe de James Bond-franchise dit kan overtreffen. De 23e film viert niet alleen vijftig jaar 007, maar brengt wereldwijd ook meer dan een miljard dollar op. Een monsterhit dus. Niet gek dus dat EON Productions direct begint te plannen voor een opvolger. Bij voorkeur wederom met Daniel Craig als 007 en Sam Mendes in de regiestoel. En Amsterdam lijkt daar voor heel even een kleine rol in te gaan spelen.

Het geluk is rond 2012 aan EON’s zijde. Een jaar na Skyfall krijgt de studio eindelijk de rechten terug op Bonds klassieke aartsvijand Blofeld en de criminele organisatie SPECTRE. Voor het eerst sinds 1971 kan het iconische personage officieel terugkeren in de filmreeks. Maar het beeld van Blofeld is anno 2013 flink veranderd. De Austin Powers-films hebben van de kale, kat-aaiende schurk met litteken inmiddels een cliché gemaakt. Een karikatuur. Als Blofeld terugkomt, dan moet het personage fundamenteel worden herzien.

Blofeld in de Sony-hacks

Uit de gelekte e-mails tijdens de grote Sony-hack van 2014 blijkt dat er in vroege scriptversies volop wordt geëxperimenteerd met Blofelds nieuwe identiteit. Iets wat goed past bij de manier over hoe Ian Fleming over de schurk schrijft. Iemand die zichzelf steeds opnieuw uitvindt. Eén voorstel is om hem een haar te maken. Een vrouwelijke Blofeld dus. Mogelijk heeft ze een pigmentstoornis en krijgt ze daardoor een soort Zao-achtig uiterlijk met wit haar.

Er is ook een ander idee. Blofeld is een Afrikaanse drugsbaron met de naam Joseph Ki-Embu, die uit is op wraak voor het koloniale verleden van het Britse rijk. Hij beheert een diamantenmijn en vestigt zijn hoofdkwartier op diezelfde locatie. Scenarioschrijver John Logan overweegt zelfs om dit verhaal uit te spreiden over twee films, met als werktitel The Death Collector, vernoemd naar het zevende hoofdstuk uit Ian Flemings roman You Only Live Twice (1964).

Amsterdam als openingslocatie

In deze vroege versies van het script duikt ook Amsterdam op als locatie voor de pre-title sequence. Bond gaat undercover in de ondergrondse kooigevechtwereld van de stad. Hij neemt het in de ring op tegen een man genaamd Valenti, terwijl Q zich voordoet als diens arts. Na het gevecht gaat Bond op onderzoek uit in het kooivechtcomplex en stuit hij op een coderingsapparaat. Opmerkelijk is dat tijdens deze scène het volledige MI6-team actief is in het veld, dus ook M en Moneypenny zijn aanwezig in Amsterdam.

Wat volgt na het kooigevecht is een achtervolging per boot door de Amsterdamse grachten. Valenti vervult in deze versie een rol vergelijkbaar met Sciarra uit de uiteindelijke film, maar overleeft het gevecht. Bond doet zich voor als dood om te ontsnappen en duikt pas later weer op, wanneer hij Valenti opnieuw tegenkomt tijdens een gemaskerd bal in Rome.

De naam Blofeld valt al vroeg

Nog voor de title sequence begint ontcijfert Bond een gecodeerd boek met een apparaat dat doet denken aan een moderne Enigma-machine. Het speurwerk levert uiteindelijk een naam op: Blofeld. De man zelf is nog niet in beeld, maar zijn aanwezigheid wordt direct voelbaar. Volgens de gelekte e-mails zijn de studio-bazen bijzonder enthousiast over de vroege onthulling van de naam Blofeld.

Na deze uitgebreide en ambitieuze openingsscène zouden de titels volgen en volgt een totaal andere film dan die uiteindelijk in de bioscoop verschijnt.

Waarom gaat het niet door?

Regisseur Sam Mendes laat echter al vroeg weten dat hij slechts nog één Bond-film wil maken. Het tweeluik dat John Logan voor ogen heeft, wordt afgeblazen. Het script moet compacter, de verhaallijnen eenvoudiger en Amsterdam sneuvelt in het herschrijfproces. Het kooigevecht met Bond, de bootachtervolging en Valenti verdwijnen van tafel, net als de Enigma-achtige Blofeld-onthulling.

Kans op terugkeer lijkt klein

De scènes langs de Amstel, de Magere Brug en Reguliersgracht 36 uit Diamonds Are Forever blijven vooralsnog Bonds enige officiële bezoek aan Amsterdam. En hoewel we het graag anders zien, en de stad uiteraard een nieuwe Bond-scène gunnen tijdens de 750e verjaardag, lijkt een terugkeer voorlopig uitgesloten. De kans dat Bond binnenkort opnieuw vecht, achtervolgt of infiltreert aan de grachten, zie ik als bijzonder klein.

Gutenabond.