Het verloren Moonraker-scenario van Ian Fleming

In 1956, één jaar nadat Moonraker (1955) was gepubliceerd, schreef Fleming zijn eigen filmscript van 150 pagina’s met een plot dat net zo serieus is als de film uit 1979 luchtig is. Vorige week werd dit nooit eerder gepubliceerde script beschreven door The Guardian.

Albert R. Broccoli wilde in 1979 inhaken op de immense populariteit van Star Wars. Van de Fleming-boeken die nog niet waren verfilmd, leende Moonraker (1955) zich het beste voor een sciencefiction-avontuur. Je kunt Moonraker (1979) eigenlijk amper een boekverfilming noemen. Naast de titel is de naam van de schurk eigenlijk het enige belangrijke element dat de scenarioschrijvers hebben overgenomen. Het boek Moonraker is een redelijke rechttoe-rechtaandetective waarin Bond het Verenigd Koninkrijk niet verlaat. Ook het einde is behoorlijk uniek: Gala Brand vertelt Bond op het allerlaatste moment dat ze al een verloofde heeft en loopt doodleuk weg. De film die we in 1979 te zien kregen, kan niet méér verschillen van het script voor een verfilming die Ian Fleming zelf schreef.

Jon Gilbert, een expert van de Fleming-boeken, vertelt aan de Observer: “Dit is het eerste Bond-scenario dat Ian Fleming geschreven heeft voor het witte doek. Het is tevens zijn enige poging om een filmscript te schrijven, dat is enorm belangrijk. Het is een heel Bondiaans scenario: een megalomaan die de ondergang van Groot-Brittannië wil zien.”

Maar de Rank Organization, het grootste filmbedrijf van het Verenigd Koninkrijk destijds, zag er geen potentie in. Het Moonraker-scenario, dat al die tijd ergens in een la lag, werd vergeten. Het onderontwikkelde scenario kwam uiteindelijk aan het licht als onderdeel van een grote verzameling Bond-materiaal door twee antiquaire boekwinkels in Londen, Peter Harrington en Adrian Harrington Rare Books, waar Gilbert de Fleming-expert is.

Veel te beschrijvend

In het door Fleming geschreven script gaan 007 en een politieagente zwemmen voor de kust van Kent. Fleming omschrijft dat Bond een lichtblauwe zwembroek draagt. Net zo blauw als zijn ogen. Die zwembroek zou een bepalend beeld van James Bond worden, net als de zwarte smoking. Die lichtblauwe kleur blijkt afkomstig te zijn van Fleming en niet van een latere scenarioschrijver. Het is denkbaar dat Fleming dit heeft doorontwikkeld toen hij de toekomstige films met Broccoli en Saltzman besprak.

In het script missen onder anderen M en Miss Moneypenny. M is vervangen door iemand die lijkt op een sympathieke stadsman uit de jaren vijftig. Dat klinkt anders het norse personage dat we gewend zijn van de boeken en films. Bond wordt in het verhaal geholpen door een Londenaar genaamd Tosh. Tosh een cockney die goed vals kan spelen met kaarten. Ideaal om een fraudeur zoals Drax aan te pakken.

Fleming was tijdens de Tweede Wereldoorlog officier geweest bij de British naval intelligence en was journalist voordat hij fulltime schrijver werd. Jon Gilbert zegt dat het scenario van Fleming fascinerend was, maar “veel te beschrijvend”. Een echte scenarioschrijver zou zich geconcentreerd hebben op de dialoog, met minimale aanwijzingen.

Het is 150 pagina’s. Scenario’s voor Bond-films zijn meestal 100 pagina’s, maar het leest heel goed.

Hij voegt eraan toe dat het scenario “veel serieuzer” is dan de film uit 1979, die de tijd weerspiegelt waarin hij werd gemaakt: “Je hebt de dreiging van de koude oorlog en serieuze nucleaire dreigingen [in de jaren 50]. In de jaren zeventig weerspiegelden de films een klimaat dat niet levensbedreigend was.”

Het scenario bleef lang onder de radar, totdat het opdook op een Bonhams-veiling in 2015. Daar het werd gekocht door een particuliere verzamelaar.

Altijd al een filmverhaal

Andrew Lycett, auteur van de biografie Ian Fleming: The Man Who Created James Bond, vertelt aan The Observer:

Het vinden van dit script is erg spannend. Fleming was geobsedeerd met het verfilmen van zijn boeken. Hij deed erg zijn best om producenten in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten te interesseren.

In 1954 correspondeerde hij met producent Alexander Korda, die een proefdruk van zijn tweede roman Live and Let Die (1954) had gelezen en geprezen. Fleming schreef hem over zijn nog te schrijven derde roman, dat later Moonraker zou zijn. Hij zei dat het een uitbreiding was van een filmverhaal, dat hij sinds de oorlog in zijn hoofd had:

Een regelrechte thriller met een bijzonder Engelse maar ook algemene aantrekkingskracht, die een aantal prachtige filminstellingen mogelijk maakte.

Daarna ging hij naar Jamaica om het boek te schrijven, dat het volgende voorjaar uitkwam. Het punt is dat Fleming Moonraker altijd als ‘een filmverhaal’ opvatte. Het is dus bijzonder interessant om zijn scenario te vinden.”