James Bond Nederland
Films en seriesFilms en series
Home » Nieuws » De Kennedy-dynastie: Onlosmakelijk verbonden met James Bond

De Kennedy-dynastie: Onlosmakelijk verbonden met James Bond

Afgelopen week was het precies 50 jaar geleden dat de broer van president John F. Kennedy vermoord werd. Robert Francis (“Bobby”) Kennedy werd in 1968, vlak na het winnen van de Californische voorverkiezingen, van zeer dichtbij neergeschoten in het Ambassador Hotel in Los Angeles. Na de moord op JFK was dit de tweede telg uit de beroemde Kennedy-dynastie die op dramatische wijze het leven liet. En zo kort na de moord op Ds. Martin Luther King (april van dat jaar) was het niet zo gek dat de Verenigde Staten in shock waren. De toon voor het roerige jaar 1968 was gezet.

JFK met vrienden op zeiltocht

Menig Bond-fan is niet wars van een stukje geschiedschrijving, maar waarom nu deze politieke gebeurtenis bij het fenomeen James Bond betrekken? Wat hebben de Kennedy’s eigenlijk in vredesnaam te maken met de James Bond-franchise? En is dit anno 2018 niet een tikje gevoelig….en zelfs onnodig? Immers, Bond is allereerst entertainment van de bovenste plank.

Wel nu, de connectie Kennedy-Bond is wel degelijk een interessante. Eentje die zowel binnen de literaire Bond als de filmische Bond alom aanwezig is. Waardoor het onder de loep nemen van deze connectie wel degelijk nieuwe, onvermijdelijke inzichten biedt in het gedachtegoed van Ian Fleming.

De Semi-Autobiografische Invloeden

De meeste Bond afficionados zijn nog wel op de hoogte van John Fitzgerald Kennedy’s voorliefde voor Fleming’s James Bond romans. Maar daar houdt de link Bond-Kennedy dan wel zo’n beetje op. Maar er is meer. En na het bestuderen van zowel de boeken als de Bond-films kunnen de fans nog veel meer verwijzingen naar “JFK” of “RFK” tegenkomen, vaak met interessante waargebeurde achtergrondinformatie en zelfs een behoorlijke mate van diepgang en thematiek. Zowel de alom beroemde Bond-auteur, alsmede scenarioschrijvers en Bond-regisseurs, vonden in de Kennedy-dynastie een keur aan inspiratie.

Ian Fleming stond erom bekend om karakters uit zijn thrillers te vernoemen naar personen die hij in zijn eigen loopbaan als naval intelligence officer, journalist en auteur had ontmoet. Denk bijvoorbeeld aan Count Lippe (Prins Bernhard) uit Thunderball of Auric Goldfinger (de Hongaars-Britse architect en enfent-terrible Ernő Goldfinger) uit de gelijknamige roman. En natuurlijk ook de referenties naar bepaalde bekende journalisten uit die tijd……én de Kennedy’s. Vaak hangt er een vleugje snobisme aan zijn referenties, maar tegelijkertijd zorgen ze ook voor een semi-autobiografisch tintje, en geven ze zelfs de Bond films een grondslag in waargebeurde verhalen.

Marion “Oatsie” Leiter-Charles

Eerste Ontmoeting John F. Kennedy En Ian Fleming

Eén zo’n verhaal was Fleming’s kennismakingsbezoek aan de VS in de lente van 1960. Hij was daar voor een bezoek aan zijn goede vriendin Marion Oates Leiter-Charles (ook weer een naam die een belletje zou moeten rinkelen). Fleming kende Marion nog van zijn vakanties in Jamaica in de vroege jaren ’50. Mrs. Leiter-Charles, die de bijnaam “Oatsie” kreeg van haar beste vrienden, en dus ook van Fleming, was getrouwd met Thomas Leiter. Het paar vestigde zich uiteindelijk in Newport, in de staat Rhode Island (New England).

In Newport waren de Leiters al een tijdje bevriend met de Kennedy’s. Waarvan JFK inmiddels al een rijzende ster was geworden binnen de lokale Democratische Partij. Maar dat ging niet zonder slag of stoot. Het echtpaar Leiter was namelijk op de hoogte van JFK’s chronische rugklachten (overigens voer voor conspiracy theories). Daarom werd hij relatief vaak opgenomen in het Newport Hospital. Deze gezondheidsproblemen leidden er uiteindelijk toe dat hij gedurende zijn politieke carrière steeds vaker pijnstillende medicijnen begon in te nemen. Na alweer een moeilijk verlopen operatie aan JFK’s rug in 1955, kwam Marion “Oatsie” Leiter op ziekenbezoek. Daar kreeg JFK van haar, naast de gebruikelijke bos bloemen, ook een ander opmerkelijk beterschaps-presentje: Fleming’s eerste roman, Casino Royale (bron: “The Life Of Ian Fleming”, door: John Pearson, blz. 321). Het was de eerste keer dat JFK in contact kwam met Fleming’s werk.

Vijf jaar later, toen de campagne voor de Amerikaanse Presidentsverkiezingen van 1960 net goed en wel op stoom begon te komen, bezocht Ian Fleming wederom zijn goede vriendin “Oatsie”. In die periode verbleef de familie Leiter tijdens de weekenden wat vaker in en om Washington D.C. En toen “Oatsie” op een zekere zondagmorgen in Georgetown Ian Fleming rondreed met haar witte Chrysler, spotte ze bij het uitgaan van de kerk de Kennedy’s al wandelend op P Street. “Oatsie” stopte de auto om ze vanuit het raampje even aan te spreken, aangezien zij en Thomas Leiter die avond al een eetafspraak in de planning hadden staan met de Kennedy’s. JFK’s eerste reactie was: “Wie is dat Oatsie??”. “Oatsie” ontkwam er niet aan om de heren aan elkaar voor te stellen, en JFK zei vervolgens: “James Bond?? Maar natuurlijk, ook u bent vanavond uitgenodigd. U bent immers dé Ian Fleming!”. In de gedachten van Fleming liet het diner uiteindelijk een onuitwisbare indruk achter. Net zoals zoveel etentjes overigens die hij tijdens de Tweede Wereldoorlog had met de toenmalige Britse jetset (bron: “The Life Of Ian Fleming”, door: John Pearson, blz. 322-323).

JFK: “James Bond?? Maar natuurlijk, ook u bent vanavond uitgenodigd. U bent immers dé Ian Fleming!

Robert “Bobby” Kennedy op verkiezingscampagne in 1968

JFK’s Hartelijke Leestips, Waaronder From Russia With Love

De ontmoetingen die Ian Fleming had met enerzijds het echtpaar Leiter en anderzijds met de Kennedy’s, resulteerden in het nodige onderlinge respect, zowel op politiek vlak als ook literair vlak. Niet voor niets vernoemde hij het belangrijke karakter uit z’n boeken, CIA-agent Felix Leiter, naar de familie Leiter. En zo was het niet geheel onverwacht dat Life Magazine uiteindelijk in 1961 de TOP 10 Lijst van Favoriete Boeken van de toen kersverse president Kennedy publiceerde……met daarin óók zijn persoonlijke aanbeveling voor Fleming’s 5e roman, From Russia With Love.

Aangezien de publicist van Ian Fleming in Amerika hier een knap staaltje marketing in zag, werd er een flinke reclamecampagne opgezet waarin JFK’s boekenlijst breed werd uitgemeten. Fleming’s romans waren aanvankelijk niet zo heel erg succesvol op het Amerikaanse vasteland, maar deze gebeurtenis en de daaropvolgende campagne maakten van Ian Fleming tegen het einde van 1961 de best verkopende thriller-auteur in de VS.

Afbeelding uit de Playboy-adaptatie van “The Man With The Golden Gun”

Verdere Kennedy-Referenties In De Boeken

Fleming schoof zijn hoge achting voor de Kennedy’s niet onder stoelen of banken. Integendeel, in een brief aan president Kennedy’s broer, de toenmalige officier van justitie Robert Francis “Bobby” Kennedy, schreef Ian Fleming: “Ik ben vervuld van blijdschap dat ik van de gelegenheid gebruik kan maken om Kennedy’s waar dan ook te bedanken voor de zeer positieve effecten die hun complimenten hebben gehad op de verkopen van mijn boeken in Amerika”.

En niet veel later refereerde Fleming in de roman The Spy Who Loved Me, die hij overigens behoorlijk minachtte, aan de Kennedy’s:

We hebben wat meer ‘Jack Kennedy’s nodig’. Het zijn veelal die oudere mensen. En dié moeten de wereld overhandigen aan jongere mensen, mensen die niet meer het idee hebben dat de oorlog in het onderbewustzijn blijft hangen.

Kort nadat JFK was vermoord in Dallas, Texas, 1963, begon Fleming aan zijn laatste roman The Man With The Golden Gun. De dood van Kennedy liet een diepgaande, emotionele indruk achter op Fleming. Dus ook in deze roman refereerde hij Kennedy. In een scene waarin Bond even ontspant onder het genot van een glas bourbon, leest geheim agent James Bond de memoires van JFK, getiteld “Profiles In Courage” (bron: “Profiles In Courage”, door: John F. Kennedy & Ted Sorensen).

Kennedy’s Speech In “Skyfall”

Een stap verder met verwijzingen, gaat de vorige Bond-regisseur Sam Mendes. Hij behandelt de thema’s in zijn films met relatieve diepgang. Voorwerpen met betekenis nemen altijd een belangrijke, bijna literaire, plaats in in zijn films. Of het nou de plastic zak is uit z’n bekroonde werk American Beauty of de Royal Doulton bulldog uit Skyfall, Mendes wil er altijd iets mee zeggen. Op een nog prominentere manier deed hij dat met een zeer belangrijke scene in de Bond-film uit 2012.

© MGM / EON Productions, “Skyfall” 2012

Voorafgaande aan de productie van een Bond-film, vinden er altijd stevige brainstormsessies plaats met de cast en crew. In The James Bond Archives (Danny Graydon, Paul Duncan) lezen we bijvoorbeeld dat Sean Connery stevige kritiek had op het originele script van Goldfinger. Ook met Skyfall werd er flink gedebatteerd over de zin en onzin van stevige, uitgetrokken scenes die behoorlijk a-typisch waren voor een Bond-film (bron: “The James Bond Archives”, door: Paul Duncan & Danny Graydon).

Zo stond Mendes erop om Judi Dench’ vertolking van “M” een passend en bovenal glorieus einde mee te geven. Uiteindelijk laat “M” het leven in de film, maar ook daarvóór wordt er in de film al flink aan de stoelpoten van “M”s reputatie gezaagd. Strijdend zal ze ten onder gaan. En dat wordt alleszins duidelijk in de Tennyson-speech. Tijdens de parlementaire enquêtecommissie over het MI6-schandaal krijgt “M” als hoofdverantwoordelijke er stevig van langs.

“M”s heroïsche ondergang spiegelt Sam Mendes in veel opzichten aan de ‘ondergang’ van Edward “Ted” Kennedy’s campagne voor de presidentsverkiezingen van 1980. Tijdens de Democratische Conventie van 1980 wordt na een zeer stevig bevochten campagne president Jimmy Carter alsnog de kandidaat voor de Democraten. Het scheelde overigens niet veel, en dus was het verlies voor Ted Kennedy extra zuur. Niettemin slikte hij z’n verlies en stopte al zijn frustraties in een indrukwekkende, emotionele speech, waarvan politicologen denken dat deze uiteindelijk ook het verlies inluidden van president Carter.

Die speech werd erg opmerkelijk afgesloten, waarbij Ted Kennedy een voor Bond fans bekend stuk poëzie voordroeg:

Edward Kennedy: “And may it be said of us in both dark passages and in bright days. In the words of Tennyson. that my brothers quoted and loved. And that have special meaning for me now:

— I am a part of all that I have met;
— Tho’ much is taken, much abides; and tho’
— We are not now that strength which in old days
— Moved earth and heaven, that which we are, we are;
— One equal temper of heroic hearts,
— Made weak by time and fate, but strong in will
— To strive, to seek, to find, and NOT to yield.

For me, a few hours ago, this campaign came to an end. For all those whose scares have been our concern, the work goes on, the cause endures, the hope still lives, and the dream shall never die.

https://www.youtube.com/watch?v=VsDqdGsoSW8&feature=youtu.be&t=33m31s

In dat licht krijgt ook de speech van “M” in Skyfall nieuwe zeggingskracht. Dus of het nou de verloren presidentscampagne van “Teddy” Kennedy betreft, of dat er verdere inzichten in de moord op JFK worden verschaft, en óf we nou, na 50 jaar, de gruwelijke moord op “Bobby” Kennedy gedenken……Ian Fleming’s James Bond blijft onlosmakelijk verbonden met de Kennedy-dynastie. Niet alleen omdat Ian Fleming’s eigen ervaringen de aanleiding gaven tot deze referenties, maar ook om te laten zien dat de literaire wereld van Ian Fleming zoveel verder reikt dan enkel het karakter James Bond 007.

Gert Waterink

Gert werd al op vroege leeftijd geprikkeld door het intense schatergelach van zijn vader bij het zien van een James Bond-film. Rond z’n tiende zag hij zijn eerste Bond-film op TV, You Only Live Twice. De rage was begonnen. Zijn favoriete film is On Her Majesty’s Secret Service, maar in het Daniel Craig-tijdperk weet hij niet welke film beter is: Casino Royale of Skyfall. Gert heeft als andere grote passie (film)muziek en verzamelt veel boeken over films, en natuurlijk Bond.

ReizenReizen

5 reacties

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

  • Mooi stuk. Vergeet ook niet de verwijzing in Licence to Kill, waarin Carey Lowell Pam Bouvier speelt, wat de meisjesnaam van Jackie Kennedy was. Later in de film stelt Bouvier zich voor als de persoonlijk secretaresse van Bond: Miss Kennedy.

    • Goed gevonden Jasper. Ik wist van die link af, maar bij het schrijven is deze link mij totaal ontschoten hehe.

  • Gert, een aardig verweven verhaal!

    inderdaad, ik zie me nog in Zwolle in de bioscoopzaal zitten en met lichte verbazing het begin van Judi Dench speech aanhoren in Skyfall. In wat voor bui hebben ze dit bij Eon bedacht/goedgekeurd, was de eerste gedachte.

BoekenBoeken