Gosse DrentNa het spectaculaire Moonraker was het in 1981 tijd voor een Bond-film die 007 weer met beide voeten naar de grond bracht. Dit jaar is het 40 jaar geleden dat Roger Moore’s vijfde Bond-avontuur in Nederland werd uitgebracht. Niet alleen één van mijn favoriete Moore-films, maar sowieso een van mijn favoriete Bond-films.
De titel en het boek
Laten we beginnen bij het begin, de titel. De titel komt van een verhalenbundel van Ian Fleming die vijf korte verhalen bevatte. In het korte verhaal weigert de Jamaicaanse familie Havelock hun landgoed te verkopen aan een zekere Von Hammerstein. Hierop worden ze door Von Hammersteins rechterhand, Hector Gonzalez, en twee Cubaanse moordenaars doodgeschoten. Tijdens het ontvangen van zijn missie valt het op dat M emotioneler is dan normaal, daarnaast noemt hij 007 James, iets wat normaal nooit gebeurt. De reden hiervoor is dat M getuige was bij het huwelijk van de Havelocks. Schurk Von Hammerstein, een Duits oorlogsmisdadiger, is zijn land op Cuba kwijt, en vormt mogelijk nog steeds een gevaar voor dochter Judy Havelock. M stuurt Bond op een ondergrondse missie, waarbij hij Von Hammerstein daar In Vermont te liquideren.
Het begin van de film, het deel na de pre-title sequence is duidelijk om dit verhaal gebaseerd. Wel zijn er wat details aangepast. Zo zijn de Havelocks in de film niet Jamaicaans, maar Grieks-Brits en werkt Sir Timothy Havelock voor de Britse geheime dienst. Ook is de naam Judy Havelock verandert naar Melina Havelock. Dit alles is een mooie fundering voor de rest van de film, die op deze beginscène na, uit de pen komt van oude bekende Richard Maibaum.
Extra verhaallijnen in de film
De twaalfde Bond-film breidt het originele verhaal behoorlijk uit. Zo is de PTS een losstaand verhaal waarin Bond eindelijk Blofeld weet te verslaan, al was de aarts-nemesis toentertijd officieel een naamloos personage. Later heeft Barbara Broccoli alsnog bevestigd dat deze scène toch echt om Blofeld draait. Maibaum heeft zich niet alleen laten inspireren door For Your Eyes Only van Ian Fleming. Zo komt de rivaliteit tussen Kristatos en Columbo uit het korte verhaal Risico, evenals het personage Lisl Baum. Ook de scène waarin Bond en Melina achter de boot van Kristatos worden gespannen komt van Fleming, namelijk uit het tweede Bond-boek Live And Let Die (1954).
Uiteindelijk draait het in de film allemaal om de ATAC, Automatic Targeting and Attack Communicator: In de Adriatische zee zinkt een op het eerste oog eenvoudige vissersboot. Maar aan boord blijkt een team van de Britse marine te zitten. Het apparaat dat ze bij zich hebben, de ATAC, is een communicatiesysteem. Mocht dit in de verkeerde handen vallen – bijvoorbeeld de Russen – dan zou de volledige Britse zeemacht lam kunnen worden gelegd. De Britse inlichtingendienst vraagt aan marine bioloog Timothy Havelock de ATAC op te sporen. Maar voor het ogen van zijn dochter Melina worden Timothy Havelock en zijn vrouw vermoordt door een Cubaanse huurmoordenaar genaamd Gonzales.
James Bond gaat op missie
Hierop wordt James Bond op de zaak gezet. Hij trekt naar de villa van Gonzales om hem te ondervragen. Zover komt het niet want Gonzales wordt voor Bonds ogen vermoordt door Melina. Vlak daarvoor heeft Bond gezien hoe Gonzales werd betaald door een man genaamd Locque.
Bond vliegt naar Cortina in de Italiaanse Alpen, de vermoedelijke verblijfplaats van deze Locque. Daar ontmoet hij Aris Kristatos, goede vriend van de Britse overheid. Kristatos zet hem op het spoor van Columbo, drugssmokkelaar en volgens Kristatos de baas van Locque. Deze Columbo schijnt voor de Russen op zoek te zijn naar de ATAC, zo beweerd Kristatos. Maar wanneer Bond uiteindelijk Columbo ontmoet, zegt hij dat het juist Kristatos is die voor de Russen werkt. De vraag is wie Bond kan vertrouwen.
Als Bond en Melina eenmaal de ATAC gevonden hebben neemt Kristatos ze gevangen en bindt hen achter zijn boot. Het antwoord op die vraag wordt 007 als snel duidelijk, maar naïef dat Kristatos is gaat hij er vanuit dat de twee zijn kielhaalspel niet overleefd hebben. Met behulp van Bonds nieuwe vriend Columbo (en een papagaai) achterhaalt Bond de locatie van de daadwerkelijke schurk Kristatos: een oud klooster boven op een berg. Een spannende klimtocht van Bond brengt iedereen uiteindelijk boven. Juist wanneer het gevecht tussen iedereen is afgelopen duikt Gogol op om de ATAC van Bond af te nemen. De Britse agent gooit de ATAC een ravijn is, waarna Gogol hem toelacht en vertrekt. Het einde van de film nadert en vlak voordat we een zwemmend shot zien van Melina en Bond vertelt ze hem nog één ding:
For your eyes only, darling.
Productie en achtergerondverhalen
For Your Eyes Only is de eerste van vijf films van John Glen, die uiteindelijk alle 007-films uit de jaren 80 zou gaan regisseren. Het was de bedoeling op James Bond na de vorige twee groteske films weer terug naar Fleming te brengen. Een voorbeeld hiervan is de symboliek om de Lotus Esprit te laten exploderen en de achtervolgingsscène in een gele Citroën 2CV plaats te laten vinden. Naar mijn mening is het terugbrengen naar de basis erg goed gelukt. Hoewel ik Moonraker (1979) ondanks het hele ruimteavontuur een geweldige Moore-film vindt, staat Eyes voor mij nipt achter Moore’s nummer één The Spy Who Loved Me (1977).
Première en nominaties
De premièredag van de film bracht in het Verenigd Koninkrijk een toenmalig recordbedrag op van £14,998. Hoewel de film wat gemixt werd ontvangen, waren het vooral de stunts die indruk maakte bij de pers. Een triest feit is dat stuntman Paolo Rigon op 23-jarige leeftijd overleed toen hij onder de bobslee terechtkwam. De titelsong van Sheena Easton werd genomineerd voor een Best Original Song bij de 39e Oscars en de 54e Academy Awards, maar wist deze beide niet te verzilveren.
Zoals ik al een paar keer benoemd heb ik Eyes na Spy als mijn favoriete Bond-film. Ik vind het heerlijk om Moore eens wat serieuzer te zien van Bond, hoe dol ik ook ben op zijn luchtigere films. Ondanks dat dit misschien niet helemaal bij de rest van zijn films past, vind ik het juist verfrissend om hem eens anders te werk zien gaan als Bond. De serieuzere toon maakt de film tijdlozer. Ook de stunts zijn goed uitgevoerd, hoe vaak je de film ook kijkt, Bond bungelend aan een touw op tientallen meters blijft altijd spannend. De vliegende 2CV is altijd een hoogtepunt en de climax met de grimas van Gogol past goed bij de film.
Jorrit van der Valk
Ellen Straten
Reageren