Twan ArtsHet is één van de meest geprezen Britse films ooit gemaakt. Zowel pers als publiek (een IMDb score van 8,2) zijn nog steeds erg lovend over deze 69 jaar(!) oude film. Ze wordt gezien als één van de beste films noir aller tijden. Ik heb het over The Third Man. Deze klassieke zwartwit film zag ik als tienerjochie voor het eerst tijdens een les Engels. De film kon mij als jonge adolescent amper boeien. Maar in een bijrol herkende ik een acteur uit een filmreeks die mij wél boeide. Ik heb het dan over Bernard Lee (M in elf Bond films). Onlangs zag ik The Third Man weer. Nu als 35 jarige filmliefhebber.
Of het een kwestie is van “smaak komt met de jaren” of “je begint een oude lul te worden” weet ik niet, maar de film wist me deze keer wel te boeien. Het is een prachtig geschoten film die goed gebruik maakt van het naoorlogse Wenen als decor voor het plot. Het acteerwerk is anno 2018 nog acceptabel (wat zeker niet voor alle films uit die tijd geldt), maar hetzelfde kan niet worden gezegd over de soundtrack. Deze klinkt gedateerd en is voor mijn gevoel soms te ‘vrolijk’ voor een film noir.
Bij het weerzien ontdekte ik dat de jonge Bernard Lee niet de enige acteur is die we later terug zouden zien in de Bond films. Ook zijn opvolger Robert Brown (M in vier Bond films) en Geoffrey Keen (Minister van Defensie in zes Bond films) hebben kleine rollen als Britse militairen in de film. Plus natuurlijk de legendarische Orson Welles. In The Third Man weet hij met een handjevol scenes de show te stelen, in de James Bond spoof Casino Royale uit 1967 weet hij als Le Chiffre ook indruk te maken.
Maar ook achter de schermen van The Third Man werkten twee heren die later aan het roer zouden staan van een flink aantal Bond films. Guy Hamilton (regisseur van vier Bond films) was assistent regisseur bij The Third Man en John Glen (regisseur van vijf Bond films) was assistent sound editor.
John Glen zou als regisseur in The Living Daylights een hommage brengen aan The Third Man. Beide films spelen zich af in Wenen en beide films kennen een cruciale scene in het Wiener Riesenrad. In The Third Man vindt hier de eerste confrontatie tussen de held en de schurk plaats, in The Living Daylights vindt hier de eerste kus plaats tussen Bond en de Bond girl. En de ballon verkopende Necros is een overduidelijke knipoog naar de klassieker uit 1949, waarin een ballonverkoper ook de vraag “Ballon, mein Herr?” stelt. Overigens wilde Glen aanvankelijk nog verder gaan in zijn hommage en ook de kenmerkende ‘Dutch angle’ shots (waarbij de camera schuin wordt gehouden) uit The Third Man terug laten komen, maar daar besloot hij vanaf te zien.
The Third Man is niet de enige film waaraan een hommage wordt gebracht in de Bond reeks. Klassiekers als Lawrence of Arabia, Dr. Zhivago, The Magnificent Seven en Close Encounters of the Third Kind gingen The Third Man al voor. Maar bij deze films bleef het bij een muzikale knipoog. Het verschil met The Living Daylights en The Third Man is dat hier in de preproductie van de Bond film heel bewust over is nagedacht.
De bewuste en goed geslaagde hommage maakt het voor jou als Bond liefhebber de moeite waard deze oude knar van een film eens te bekijken. Al is het maar om de tijd te doden tot Bond 25.
Jasper Hartog
nooit geweten dat Bernard lee in deze film de hoofdrol was. Loop zeker een beetje achter met mijn Bondkennis 😉