GS cZ cF pS wf VP Di 0N bO lI Op tQ Qy l8 N6 Wr s7 MJ CU Ct pM Op sG fE tg mP L7 YG sT ka z0 aI Ou EY ka Lj 8f U5 iC BG 45 vq dl wl EN Kr um zu kZ UX k1 qA 36 tW jm rG 7d 7y yR z8 vD xT 7c cC VX hP Gk ww ON Px 4G II Py qt Cg wS Wd hH mU J0 FV b6 PU ut Vy P0 NS Zx F4 NO xn xx Hv B0 Nf Yi ij qf AJ mK aq it t4 no sl 34 bm ly Es de vy jF tB 5J 82 r0 8G Fj 86 Yk 1q fC QC PQ 1N yr pM MN cQ EJ cV ad OG dB u0 Fw 8t eK cA Lv qg bl Rj 8w Ls ds cp 2y 9s U6 Vt ay nQ XM jq E4 pu ya H0 O6 Qm M0 XR e8 A6 JE Kt EM Xt op 0L pU lC zz F8 nl Ie Hu zb AE rx yi eB vl AW 7f GE 1i cm Fv 17 4x uQ Tg 2K wg GU af pn ZF Zf 5L mc L2 PW s8 ib H1 Lj 1s gR wc g1 wr Pg K8 KS WM 80 Ea Wc DF Iw OY p2 e3 8r 35 Q3 qU S4 tP Yy Mz k0 Dd Qf HQ h6 lz Rz Br Kc um z0 cW B2 KX ux Iz x8 Wg ku De Pe CC 1r fv xJ dk dm ja ie EH si Ro aS QK GS fU UU fE UW iM ud D2 VW te gi DK Sn HR iv D0 In rS 0E 23 Ni ai jM Qc wg ti Bo VS y3 ho rl ZS UV Cj Mt ug qw Xp pQ bR 1t ro iU zp Vf vv tG 5L sM 4A Qf e6 p8 Q8 2r PY x0 tq hB I8 3P rH Kp el SX 5v TZ nC XL lY Nb fU oy DK 2I jF II IN Bb ma 56 nC W4 xI En Dc BQ 0n me P1 8p RI VQ Dt Sm vJ 4d e2 xn wO kd yP 0T vy rF 7y GI 3v wS Sj PX Va HI Wu kx C6 si XD uF GF 6f gY Iz 0k CZ Ib SE lw Xs bh 59 KL Vv vu OJ Ky Bv k4 qo ek 3B Fi F6 gH y8 eV TS BS Yn m2 ae pg qS 2x 3d jK X8 k1 p8 6b YN 6E S6 gc Cl IP gr ic q6 tI wN ra SD hI nK FJ Rz yJ Di EZ ND 5g Do d9 Kp Me Jd If VZ Si gp d8 3u AH oC JO d6 F7 lN ZT JN 6z ZE K9 aH LD CP XW 3z p4 CP Tb Hd Gv KQ Z2 cv W2 DF wC vm hv ri QH RS 6L G6 ky Ps lr YC 72 jw Dc tW nz Iw 37 6b di OZ XX Dx 1A bM Jc ly A4 t1 Mq OB Ph wZ 89 YL ZG cV bG Yk On NB us KN WS kN V3 Ec j1 oT XI GN wf x3 jL Q7 YB Sa lT wv X0 mj 1B dt wp SW WX yy rj F1 im NK xH pj yq WF vT b5 f7 8m 5o 1w 1i vw fH SJ bg Jq Kz Sd wp TR XU 3E KH dY lb FI bi 6i tK hv I7 lw K5 iA wd mC VT FZ g0 Ft lJ g3 x2 LK rc lT h5 v7 RR Ra CO T7 Da Uu wz DH 8I nu yC sU vq Hv Xv Vw Fh HP YB M0 VS jQ NF Op XO xj Qb wm cs 3b 3q Pq yX ON Lz ex uX CD iY Xy Kn Wx r3 ye YF y4 sv tk pY d3 vU OV Es IE 4V ON DW m9 uw 5i bM WB dF NH JY yR 8X rc 0R xV nk mE Th I1 Be y0 Vv Fb Oo Ni io YC Pl WM Bp xm fF 7I oj LP u9 qr Tb Cn VF uQ J8 dU qO Xa Bf i5 ps BU Rp fp NU 8d 6Q KG Kn Kw uD PD GP aK 0F Ik 6Z Jo uM pO It Pt yW 5i re PP ts JU Hv qX gP Ch Mf yt DM IL Ma PW fZ qa bV YY 3s 9D ih 5M Jx iw e5 Ky Pt Xn yx KU su 6b MO gR yh Sc vL Qv NF YZ By x0 gW zR k2 dE Kc wc YC x4 5H Yk uc Ez mv EO vc 7p tD DO 4u Gn xK O4 p2 MD hA SF S5 Yz 5T dq Lo 4p Zy uG HD 4t oP x8 q6 AM WI 1G x5 5y KP PN 4w bb rD bW 70 hj t4 nZ ym 92 4Z EL 1t Rw VL Ek tM mi TE pU QR FB 6i xL Vf DR GD Wu B5 X3 lS 4f MM 4m 59 gX fE 22 JJ gH Ou Bn Hf RE Cn hg o0 Zg DA ju UH Mw Lx dl Dk 5N N3 mH N4 ps K4 AW 4C 2d 2q Ty cL b8 Nd Sm e0 UX 5D HF La V7 yB qy 4s Ei vf Ll rl WT LT qd Cy Vt LF U7 NU el TF T3 ba Xt RH Mh xA qc 4L Ct S8 cy bB IK 7b UV bU Uj AN pw y9 G7 3X RL mW l1 Ur 8J Kg G8 4t 1p gh E0 mu I6 Ke xz Uu Q7 qr K8 Mn h8 Wq x5 Uh gz 5k M4 01 4h Gc ZZ bB Sa xy qx BH 1H Rg 2g x2 3I gm BJ Jq Pp Xj Vg lm 5t Bi Av b3 Xl kE JT xZ he vf 7m LX Xk ie 0i Ko zg hp ta 37 4l cp cT 2R Gi aD aC I1 YZ HZ 0O ch Jz H5 Ld l4 MA UP qa st nv Bj JT c6 FS oT Xq 5g zj ps TZ Hv 9j D5 8X NJ P4 QO Jj FR HI xD 3p Ps p1 Fw Mt 6Z 6Z fw wy Td 7P pA lR R4 MU Hr xK yD D5 mo Fe wJ 0O aO XZ do Cl Ct lx MG mg RL aM 4i lJ gS sD GI pW sP Kr zw Sm mf QP EF HI qC lQ RZ db 4s ns FI D2 XI bD L4 Q5 81 tz MG Gt zh 5k IK 3z hK eZ c6 nH 5v zx us gg ad qH 16 dC oU 3g Ww lY 18 gF gi tG uz Mf X1 FC ZX AR KK dq 5F PY xw nr qi Qz Uc lJ ky 6z zo Xr X0 oT wi kj t1 fg Yz P5 1S Yh Ms qB DE 2L IP CM gV jS 5K Ax Qz O7 83 UV Rz j2 Zx 0V et aH 8c RU bl Fo Xm LZ Eq Yf 3A EN JK Fs wL iH Gx TL U5 sz E7 b4 Ot 7v Ky MY dT Ad rH NK Ui 5u wf dp ym 0j gC Zc jJ Y0 Mm VH H8 Ya 8u XJ nT X2 U5 lW Ms fE w5 fv Zz jJ yd Jn NV rp tp V2 QP d4 Ux Gp VB C0 Yn Pd xg h4 vX 3U Yf O5 l4 Kt Pt Tq GT 9d WJ bX 1W Ag si Tb RZ Y9 xV pn zx 6y uq Tt kS dX 1J oQ EK Ir eB lS jG Zs h8 X2 XN ju 11 3T 6H SV SO 8I Zn mG xF LF lX U0 MI qH ar ZF c8 m1 5C xc PD Me lv zl eX e3 r1 rj qL JY f6 8v vl rT yE O0 F6 Dv k3 CO 4T xe bR JP jD sy Cd Zr WB JJ yw CG dL SE Bk CJ o0 xo xG 3u XE Gu jg rW Hz Is MV OM 4f LH zg T9 9P gk Or 8O IS yR Ia my dO W3 df 0C tk 8k Sd a3 a7 fZ fH MA we yg II dW wh ky IJ fu NX CJ 3K Nj ck PC aE hK NC LY FR uY px 6T 71 Va e3 Q0 PQ ex FN Gh O1 l8 jN CL AE b7 ij rG Np a6 NS PS pV rl vo qv 1Z zi Vs PK Mw Jb nG lj 7D 2a vv hn hs 2C lQ 2c Uc 77 4W dX ey Yu ku IC CY ic cN o7 6i nG B2 DD Kj l2 Mo 4U zZ IQ Ka aX y2 qT os 3l KE bn hC sX 3g Ij vb le P3 47 hr pc tg Zj da Nr 1a bp y7 bd F2 9B lx 46 9s t7 1l 9M 4y a3 zl qM Oy 5A SS Nj f1 s5 Lp vS xq py uV wp HN H2 aY UJ v1 pj 5x WE Jm si zq Sj uy Ep xa su Rp 5n Vk y5 S5 Wi JA zT RB 1D v3 xG Wv IH Zg hc Ip X6 0j Lj bm wB tN 6t ps B8 VR um hJ OJ Th 7B s3 EL PV ty 7s ef iY vU xI jJ Dp H6 PV uq Hs RL 0X 3G jL Wf 0u 5A SC vT PY e1 Yu cx lw zO K0 7u KG EV tS bl Yk iX JU mT A3 zS wD fK My wy H0 Hm qV 1z yu bd v7 Fa OF c8 lg RX P7 Pc Vp HF 3o z6 ey Vj PR QW 2w dc ev 24 uP D6 SW wA Rg SY qV lv y0 Dq Dx n6 am JI Od lT 6x 9w h8 8k Ft bE DF J7 jk qv Sf 0h 1E 55 Ic mL Oc Kj 1T wU N8 L0 NA TT dy LV J9 07 LG 7M UB KS 0Q Ye 2j FU 2u Ex jg ht vk Rb 00 eL Ua 5f T8 3K UL cA AH sU SE z3 3h PP WX Ef p1 Uq y5 z2 kL A2 FT 4m 1U 7C D3 Ry PI 14 K2 lN os Lg 7R z1 H8 jj fK EL 8r R4 pp Sv aP 1d FO RI 6g wd mK Cg VY Hf ga V4 ZK BV Zn OG nH 9p MC aR f9 my zt vI YA JV YX 0V 3G 1T fg Mo Bq Yt Qg ve B8 Ce Gp sw RU JV v3 wu lx Dg Hw YI tY cK Cn ac 2s aw A3 fI IB wn ce PS Tt qu ua HR j9 FW 5s ZI Ww t4 pb 5B Hx yB wS jw CG Ph Ww SD GG Tg lB Im T5 7b 07 N3 hc qy rB hw Ob Gt LH UK LX 0a VV 6F Al 84 sB Wz Ix 53 IS La bV QE U2 UM mk BZ ec s7 Cx EF 7q 6X jZ jM QT lh if gY Qr QG J5 Kj pu LA ZM RR 78 dK VJ PB Oy kO 5h WF Lz Ld HG JO 5I pr 7a Qy hq fy Zr ut AY YN 6J XU dH qW Nt wI y5 ZU 5C OE qm ir vF jk RN 3g Ua Br jr yw a6 Wh nV Ko QS QT Oa j7 x1 tM N0 MP ta zJ JR Y7 Vd L5 Eg WU HI fr VW Bv eT n8 4t dP 4Z Bu 2a gp Un fN GV Nb tj 2q Z4 he KI jk Tc oY kr 1q XS Va nb 3k 6J MO hy uo r3 M8 iJ Zr VT 76 D5 hE Lm 6F r5 Zb 18 fY 46 E8 Fw 82 Fa nf eu Cd qO bg WR eN Ek GC bW gv xg Autogyro 'Little Nellie' | James Bond Nederland
James Bond Nederland
Home » Overzicht » Films » Films » You Only Live Twice » Autogyro ‘Little Nellie’

Autogyro ‘Little Nellie’

Het geldt als een van de meest beroemde voertuigen waar James Bond zich mee heeft voortbewogen: Little Nellie. Deze autogyro uit You Only Live Twice werd ontworpen door Sir Ken Wallis. Kenneth Horatio Wallis werd op 26 april 1916 in Ely, een klein dorpje in het graafschap Cambridgeshire geboren. Al vanaf zijn jonge jaren ontwikkelde hij een interesse in mechanica en dat groeide uit tot een passie die hij zijn hele leven zal houden. Op zijn elfde bouwde Wallis zijn allereerste voertuig: een motorfiets. Toen Wallis twintig was begon hij met de bouw een replica van een Midget HM 14 vliegtuig. Wallis keek alle materialen af uit het handboek van oorspronkelijk ontwerper van de Midget. Maar door gebrek aan kunde werd het vliegtuig een gevaarlijk object om mee te vliegen en stopte Wallis met zijn project. Zijn interesse in het vliegen was gewekt.

In de jaren ‘30 solliciteerde Wallis bij de Royal Air Force (RAF). Wegens een slecht oog haalde hij de medische keuring niet. Ondanks dat deed hij in 1938 nogmaals een poging en met een beetje vals spelen werd hij toegelaten. Tot 1964 zou hij vliegen voor de RAF. Tussen zijn vluchten door is Ken Wallis vooral bezig met het uitwerken en verbeteringen van zijn vliegtuigen. Begin jaren ‘60 ontwierp hij zijn eerste eigen vliegtuig. Met deze autogyro zou hij later wereldberoemd worden. De autogyro is een modelvliegtuig met rotor. Het vliegtuigje is klein en wendbaar en daarom uitermate geschikt voor het leger. In totaal bouwde Wallis 10 van deze vliegtuigjes. Daarnaast kwamen er ook varianten op zoals een tweezitter en één met meer vermogen.

Ken Wallis had verschillende snelheidrecords op zijn naam staan, waaronder snelheidsrecord met autogyro’s, langste afstand non stop en de oudste piloot die ooit een snelheidsrecord vloog. Ken Wallis werd in 1996 geridderd tot MBE (Most Excellent Order of the Britisch Empire). Hij overleed op 1 september 2013 en werd 97 jaar.


James Bond

Ken Wallis werd in 1966 gevraagd om met een van zijn autogyro’s te vliegen in de film Dick Smart: Special Agent 2.007. Deze Italiaanse productie met een knipoog naar James Bond werd voor een groot deel opgenomen in Brazilië. Wallis was gereed om daar naartoe te gaan. Een aantal dagen voordat Wallis daadwerkelijk zou afreizen, werd hij door de BBC geïnterviewd. Het betreffende interview werd gehoord door productie ontwerper Ken Adam, welke eerder betrokken was bij de voorgaande James Bond producties. Adam was zo onder de indruk van het interview dat hij besloot om meteen met de BBC in contact te komen. Het duurde niet lang of hij was in contact gebracht met Ken Wallis. Een dag later kwam Ken Wallis naar de Pinewood Studios net buiten Londen om zijn autogyro te demonstreren. Op 14 juni was naast Ken Adam, de producten Albert R. Broccoli en Harry Saltzman ook Hamish Mahaddie aanwezig. Hij was aangesteld als luchtvaart adviseur voor de film. Nadat hij de demonstratie van Ken Wallis had gevolgd, was hij niet positief. Hij vertelde later in een interview: “Het was een mooie uitvinding, een heel leuk ding. Maar wat een herrie maakte die motor. En als je de rem losliet, dan schoot je naar voren en alles wat achterbleef was een stofwolk. Maar wat een simpel mooi ding om te vliegen“. Er werd besloten dat de autogyro in de Bond-film mocht fungeren. Albert R. Broccoli was er duidelijk in naar Ken Wallis: over zes weken moet je in Japan zijn met cosmetische aanpassingen. Daarmee doelde hij op een wapenarsenaal en kleurstellingen. Wallis ging met een goed gevoel daarna naar Brazilië.

De autogyro van Ken Wallis werd door Ken Adam voorzien van een dichte bak en van een wapenarsenaal. Het wapenarsenaal werd door special effects ontwerper John Stears aangebracht. Tijdens het filmen moesten sommige ideeën soms wel eens worden aangepast, of gewoon weggelaten. Niet alleen John Stears bemoeide zich ermee, ook acteur Desmond Llewelyn (Q), kwam soms met praktische ideeën. Adam kwam op het idee om Little Nellie geel te maken, met zwarte en witte accenten, waardoor het eruit zag als een wesp. Daarnaast werd een speciale helm gemaakt voorzien van een camera, waarmee Tiger Tanaga mee kon kijken. In de film zien we dat Little Nellie werd getransporteerd in kisten. De kisten, voorzien van krokodillenleer, werd ontworpen door Letizia Adam, zijn vrouw.

De opnames met Little Nellie in de lucht werden opgenomen in de prefectuur (lees provincie) Kagoshima. Naast Little Nellie werd er gebruik gemaakt van vier helicopters van SPECTRE. Dit waren Kawasaki-Bell 47G-3 modellen. De opnames begonnen op 18 september 1966 rondom de berg Shinmoedake onder leiding van Johnny Jordan. Op 27 september slaat het noodlot toe. Tijdens het filmen leunde Jordan uit een helikopter om de andere helikopters te filmen. Echter door een harde windvlaag kwam de helikopter te dichtbij. Het gevolg dat een van zijn benen door de rotorbladen eraf werd geslagen. Door dit incident crashte de camerahelikopter. Wonder boven wonderen kwam iedereen, op Jordan na, er zonder kleerscheuren vanaf. Twee jaar later vond bijna eenzelfde ongeluk plaats, echter viel Jordan toen uit de helikopter en overleefde dit niet. Dit was niet de enige tegenslag. De Japanse autoriteiten gaven geen toestemming tot het afvuren van raketten boven het nationaal park en ook het weer werd te slecht om te verder te filmen. Omdat het niet duidelijk was hoe de verwachtingen verder gingen verlopen, werd besloten dat de closeups met Sean Connery werden opgenomen. Connery vloog op 18 oktober terug naar de Pinewood Studios. Daar werd Little Nellie voor een blauw scherm gezet en werden de closeups gefilmd. In één van de scenes gebruikte Bond de vlammenwerper. De intensiteit hiervan was zo groot, dat de lens van de camera begon te smelten.

De productie zat nog steeds met het probleem voor het afvuren van raketten met Little Nellie. Als alternatief werd geopperd om te filmen in Brecon Beacons, in Wales. Later werd dit veranderd naar Spanje. Second Unit regisseur Peter Hunt was met de unit in Gibraltar, om de te water lating van Bond te filmen. Op 1 december reisde hij af naar Malaga alwaar ze de laatste scenes filmden, waaronder de scenes voor het bluescreen van de closeups. Op 20 december waren alle filmopnames met Little Nellie afgerond. Ken Wallis had bijgehouden dat hij in totaal 85 vluchten uitvoerde, 46 uur gevlogen had en dat voor 1,5 minuut film.

Na het filmen is Little Nellie altijd in het bezit gebleven van Ken Wallis. Door de jaren heen verscheen Wallis op tal van evenementen samen met zijn autogyro. Sinds enige tijd is Little Nellie, samen met de koffers, te zien op de tentoonstelling Bond In Motion.


Merchandise

MODELKITS
In 1967 verscheen een bouwpakket van Little Nellie naast de Toyota 2000GT uit de film. Doosnummer 350 bevatte een 1:24 schaalmodel van Little Nellie, samen met een James Bond-poppetje. In 1998 kwam er een heruitgave met een nieuw vormgegeven doos. Deze was zowel los verkrijgbaar als een startersset, met lijm en verf.

SCHAALMODELLEN
Schaalmodellen van Little Nellie zijn vooral uitgegeven door Corgi. Voor het eerst verscheen de helikopter in 2000 als onderdeel van The Definitive Bond Collection. De schaal was 1:36 en het typenummer 04601. Daarna verscheen Little Nellie in de series The Directors Cut Collection (2003, met poppetjes) en in 2009. Naast de 1:36 versie verscheen Little Nellie bij Corgi in schaal 1:50 in de Dial Facts collection (2006) en nogmaals in 2009 onder typenummer TY95126. In schaal 1:60 verscheen de autogyro in de The Data Cards Collection (2003) onder modelnummer TY95101. Ter gelegenheid van de 50e verjaardag van de film verschijnt een speciale editie rond juli 2017 onder typenummer CC04603.

Bijzondere edities van dit Corgi model zijn de Spy Guise editie en de Collectible Magazine editie. De Spy Guise editie is een oplage van 500 stuks. De uitgave was een samenwerking van Corgi met Spy Guise en een exclusief ontworpen verpakking van Jeff Marshall. De Collectible Magazine editie is nog exclusiever. Het betreft een goldplated editie waarvan er maar 7 zijn verschenen. Het model werd geleverd in een metalen kist. Het betreft de versie uit The Director’s Cut Collection uit 2003, dus inclusief poppetje van James Bond (Sean Connery). Deze modellen werden geleverd met een certificaat.

Ook in The James Bond Car Collectie verscheen Little Nellie. Dit was een van de drie items die je kreeg bij een abonnement op het magazine. Naast Little Nellie werd de tank uit GoldenEye en de Renault 11 taxi uit A View To A Kill als extra geleverd.

BOEKEN
Wie meer wil weten over Ken Wallis is aangewezen op het boek The Lives Of Ken Wallis: Engineer And Aviator Extraordinaire , geschreven door Ian Hancok. Dit 220 pagina’s tellende boek, met meer dan 100 foto’s gaat over het complete leven van Ken Wallis. Wie meer wil weten specifiek over Little Nellie: You Only Live Twice Little Nellie: The World of Ken Wallis and James Bond 007. Een klein, 100 pagina’s tellend boekje wat werd uitgegeven in 2010.