Column: Een ander verhaal

Allereerst: de beste wensen. Dat 2021 een ander verhaal mag worden. Een verhaal waarin we weer gewoon bij elkaar op bezoek kunnen. Naar een restaurant kunnen. En niet onbelangrijk: naar de bioscoop.

2021 wordt het jaar waarin we ein-de-lijk die nieuwe James Bond-film mogen zien. Eindelijk. Want wat heeft het lang geduurd. Inmiddels staan we al meer dan vijf jaar droog en willen we wel eens weten wat James en Madeleine hebben uitgespookt na hun ritje richting de horizon aan het einde van Spectre (2015).

De toekomst ziet er rooskleuriger uit met een vaccin en de wetenschap dat het tot april nog maar drie maanden duurt. Drie maanden waarin we ons opnieuw kunnen warmlopen voor diezelfde premièredatum, zij het met een ander jaartal erachter.

Het zal deze keer voorzichtiger zijn. Want, zo is maar weer gebleken, niets is zeker. Pas als je met eigen ogen die dots over het scherm ziet rollen en het kippenvel op je armen voelt, pas dan weet je het zeker: dit is de nieuwe James Bond.

Voordat het zover is kunnen we met de jaartallen in ons achterhoofd mooi even terugblikken. Allereerst naar 1971, waar in december van dat jaar Diamonds Are Forever uitkomt. De zevende Bond-film uit de reeks binnen tien jaar tijd… Als je daar met het verstand van nu over nadenkt — om krankzinnig van te worden. Ter vergelijking: tien jaar geleden zaten we middenin het lege gat tussen Quantum of Solace (2008) en Skyfall. Skyfall werd in 2012 de eerstvolgende Bond-film, Spectre in 2015 de tweede en No Time to Die… Goed, je hoeft geen wiskundige te zijn om te zien dat dat een compleet ander verhaal is.

De laatste Bond-film die Sean Connery voor Eon Productions maakte, viert dit jaar zijn gouden jubileum. Een film waar ik een haat-liefdeverhouding mee heb, ondanks dat het een van mijn eerste Bond-ervaringen moet zijn geweest.

Waar Diamonds Are Forever de plank volledig misslaat, is als waardige opvolger van On Her Majesty’s Secret Service (1969). Wat een persoonlijk verhaal van 007 tegen Blofeld had moeten worden na de moord op Bonds vrouw, verzandt in een komisch stripverhaal. Als we het allemaal niet te serieus nemen, en dat doet de film zelf allerminst, dan is Diamonds Are Forever niets meer dan een kleurrijk kolderavontuur geworden. Het werd de opmaat naar meer lolligheid, die niet, zoals velen zeggen, zijn intrede deed met de komst van Roger Moore, maar met het afscheid van Sean Connery.

Wie ik in de loop der jaren wel ben gaan waarderen, is die gekke Charles Gray als Blofeld. Ergens een totale miscasting als je hem vergelijkt met zijn veel dreigender voorgangers. Maar als je die vergelijking niet maakt, dan past die Britse breedbekkikker als gegoten in een film als Diamonds Are Forever. Hij heeft zijn postuur mee, een hautaine oogopslag en zo’n Nehru jacket staat ’m hartstikke geinig.

Aanvankelijk hadden de filmmakers een heel ander verhaal voor Diamonds Are Forever voor ogen, waarin de tweelingbroer van Goldfinger aantreedt als antagonist. On Her Majesty’s Secret Service was namelijk niet het succes geworden waarop ze hadden gehoopt en met Goldfinger-regisseur Guy Hamilton voor de tweede keer aan het roer, wilden de makers teruggrijpen naar een van hun grootste artistieke en commerciële triomfen tot dan toe.

Gert Fröbe in de titelrol van de gelijknamige film was goed bevallen. De lichte touch van Hamilton viel in de smaak, en de terugkeer van Sean Connery in Diamonds zou het succes van 1964 naar de kroon kunnen steken. Dus bedachten de scenarioschrijvers een tweelingbroer voor Goldfinger (opnieuw gespeeld door Fröbe, anders had het geen zin) die ditmaal geen fetisj had voor goud, maar voor diamanten.

Het idiote idee werd in de prullenbak gegooid nadat producent Cubby Broccoli een nog krankzinniger droom had over een bezoek aan zijn vriend, de kluizenaar Howard Hughes. In Broccoli’s droom bleek dat niet Hughes de touwtjes van zijn imperium in handen had, maar een onbekende megalomaan. Die rol werd gegeven aan aartsvijand Blofeld die ongemerkt het imperium van Hughes-persiflage Willard Whyte bestiert. Ze konden Blofeld immers niet straffeloos negeren nadat hij de vorige keer Bonds kersverse vrouw had gedood. Alhoewel, over Tracy wordt in Diamonds Are Forever met geen woord gerept.

Dan is er nog die andere jubilaris waar een heel ander verhaal wordt verteld: For Your Eyes Only (1981), de twaalfde Bond-film uit de reeks die dit jaar veertig jaar geleden in première ging. Waar Diamonds Are Forever zijn voorganger grotendeels negeert, kan For Your Eyes Only gezien worden als de serieuze opvolger van On Her Majesty’s Secret Service.

Dat begint gelijk al met de pre-titles waarin Bond voor de eerste en enige keer het graf van zijn vermoorde echtgenote bezoekt. Het is net alsof de jaren 70 niet hebben bestaan en Bond een reuzestap van 1969 naar 1981 maakt.

In zijn laatste jaren 70-film, Moonraker (1979), beleeft Bond in de finale een buitenaards avontuur. Hoeveel verder dan dat had hij moeten gaan? In plaats van een bezoek aan Uranus, zetten de filmmakers hun held met beide voeten op de grond, pakken hem zijn gadgets af en moet hij het zien te rooien met zijn boerenverstand.

Hoewel ik Moonraker een heerlijke film vind vanwege de prachtige plaatjes en een majestueuze soundtrack van John Barry, behoort For Your Eyes Only tot een van mijn favoriete Bond-films. Een film die goed past in het rijtje van mijn eerdere favorieten From Russia with Love (1963) en On Her Majesty’s Secret Service, waar een spionnenverhaal wordt verteld en waar het écht weer eens spannend wordt.

In 2017 kort na het overlijden van Roger Moore heb ik mijzelf een plezier gedaan en ben ik For Your Eyes Only in de bioscoop gaan zien. Een film in een bioscoopzaal betekent naast het mooie grote beeld ook reacties uit de zaal. Die waren nogal opvallend. Zo te horen waren er genoeg mensen die of de film nooit eerder hadden gezien of hem al lang weer waren vergeten. Een jonger stel een paar stoelen achter mij begon plots alles lollig te vinden: de kleding van de acteurs, hun haardracht.

Het storende geluid verstomde geheel bij de beklimming in de derde akte van de film. Ineens werd het doodstil in de bioscoopzaal. Toen Bond voor de eerste keer bijna te pletter viel, voelde de zaal met hem mee. Het snijdende touw, de oplossing met de prusikknoop. Dit is altijd een van mijn favoriete scènes uit de gehele Bond-canon geweest. Beter dan deze keer had ik de beklimming nooit ervaren.

Daarna mocht er weer gelachen worden. De eindscène met de Thatchers was voor het eerst ook echt leuk. De zaal reageerde optimaal. Een glunderende defensieminister, de flirtende look-a-like, en daar kwam de grootste troef: Denis Thatcher. Ik vond deze scène altijd teveel van het goede, zeker voor zo’n serieuze Bond-film als For Your Eyes Only. Maar het werkte. Dat hadden John Glen, Richard Maibaum en Michael G. Wilson destijds goed gezien.

Van de kolder in Amsterdam een halve eeuw geleden naar de down-to-earth avonturen van veertig jaar terug — in 1991, 2001 en 2011 bleef het vervolgens stil rond 007 in de bioscoop — verwacht ik in 2021 een geheel ander verhaal.

Rami Malek in vrouwenkleding zal zich beperken tot Bohemian Rhapsody (2018) en een cameo voor Boris Johnson aan het eind van de film is uitgesloten aangezien No Time to Die is geschreven toen Theresa May nog de scepter over het Verenigd Koninkrijk zwaaide. Overigens is May de enige Britse premier die tijdens haar termijn sinds het begin van de filmserie in 1962 geen James Bond-film in première heeft zien gaan. Maar dat is wéér een ander verhaal…