Twan ArtsOp 10 maart jongstleden stierf de legendarische productieontwerper Sir Ken Adam op 95-jarige leeftijd. Hij was bij zeven Bond-films verantwoordelijk voor de baanbrekende, moderne en extravagante sets en locaties. De ‘architect van de Bonds’ wist direct bij Dr. No indruk te maken. Met een beperkt budget was Adam in staat de film een grandeur te geven die miljoenen bioscoopbezoekers wereldwijd verbluft deed staan. En met het heengaan van Sir Ken Adam verliezen we het laatste nog levende lid van de kernfilmmakers die ooit aan de wieg stonden van het succes van de Bond-filmreeks.
Begin jaren zestig werd Ken Adam door producent Broccoli gevraagd om als productieontwerper aan de slag te gaan voor de allereerste Bond-film. Ze kenden elkaar nog van de film The Trials of Oscar Wilde uit 1960. Voor Dr. No leverde hij met de controlekamer en het woonvertrek van de schurk Dr. No een tweetal futuristische en memorabele filmsets af. Overigens was de zogeheten ‘spinnenkamer’ Adams persoonlijke favoriet; een Spartaans ingerichte ruimte met slechts een houten stoel, tafel (met daarop de gekooide spin) en een enorm met tralies afgesloten gat in het plafond.
Overigens was Ken Adams niet alleen verantwoordelijk voor de sets en locaties van de Bond-films waaraan hij meewerkte. Ook het ontwerp van de gadgets kwam vaak van zijn hand. Zo was Adams verantwoordelijk voor de legendarische schietstoel in de Aston Martin DB5 uit Goldfinger. Tijdens de Tweede Wereldoorlog vloog Adam – als een van de weinige Duitsers – voor de Britse RAF. Deze ervaring inspireerde hem tot het bedenken van misschien wel Q’s meest iconische uitvinding.
Wanneer je een Bond-fan vraagt naar zijn de meest memorabele set van alle Bond-films, is de kans groot dat als antwoord de uitgeholde vulkaan uit You Only Live Twice wordt genoemd. De schuilplek van superschurk Blofeld zou aanvankelijk – zoals in het boek – een kasteel aan de Japanse kustlijn worden. Maar tijdens een verkenningsvlucht ontdekte Adam echter dat er geen kastelen aan de Japanse kust stonden. Wel zag hij een aantal gedoofde vulkanen en wist meteen dat dáár de schuilplek van de vijand gesitueerd zou zijn. De enthousiaste Adam wist de scenarioschrijver, producenten en regisseur te overtuigen en begon direct met ontwerpen. Er was echter een probleem; geen enkele filmstudio ter wereld was groot genoeg voor een dergelijke set. En dus besloot Adam de vulkaan te bouwen op het parkeerterrein naast de Pinewood Studios.
En zo zou ik nog wel eventjes door kunnen gaan. Want wat te denken van Fort Knox uit Goldfinger, de Disco Volante uit Thunderball, Willard Whyte’s penthouse uit Diamonds Are Forever, Atlantis uit The Spy Who Loved Me en het ruimtestation uit Moonraker? Stuk voor stuk legendarische sets die de kenmerkende Bond-stijl perfect weergeven. In 2004 keerde Adam nog eenmaal terug naar de wereld van James Bond en hielp hij mee bij de ontwikkeling van de game GoldenEye: Rogue Agent. De bijdrage van Sir Ken Adam aan het succes van de Bond-filmreeks is immens en met zijn dood verliest de filmwereld een icoon. Het boek Ken Adam Designs The Movies uit 2008 is een prachtig eerbetoon aan de man die James Bond zijn stijl gaf.
Jasper Hartog
